در آذرماه امسال و در هفتههای قبل اصفهان شرایط عجیبی را طی کرد. در ۱۸ روز قبل تنها دو روز هوای اصفهان سالم می بود و فرصتی برای نفسکشیدن به شهروندان داد. اما ۱۶ روز از این ماه مقدار آلودگی هوا در شرایط ناسالم برای گروههای حساس یا عموم مردم می بود.
در آذرماه امسال و در هفتههای قبل اصفهان شرایط عجیبی را طی کرد. در ۱۸ روز قبل تنها دو روز هوای اصفهان سالم می بود و فرصتی برای نفسکشیدن به شهروندان داد. اما ۱۶ روز از این ماه مقدار آلودگی هوا در شرایط ناسالم برای گروههای حساس یا عموم مردم می بود. هفته پیش هم که مدارس بهکلی تعطیل شدند و حتی دو روز هم ادارات و سازمانها تعطیل شدند؛ اما گویا دیگر آلودگی هوای اصفهان قرار نیست با این تدبیرهای مسکنی از بین بردن بشود و هم چنان باید هوای ناسالم را توانایی کنیم. احتمالا هم باید به قول رئیسجمهور اسبق دست به آسمان بلند کنیم و برای وزیدن باد یا باریدن باران دعا کنیم. سال ۹۵ یعنی ۷ سال پیش می بود که مسعود صرامی یکی از کارآفرینان اصفهانی در جلسهای او گفت در آینده در اصفهان نمیتوان دیگر زندگی کرد. او علت این عدم تمایل مردم به زندگی در شهر اصفهان را نه فقط نبوده است زایندهرود بلکه آلودگی هوا و نبوده است هوای سالم برای نفسکشیدن گفت. متأسفانه، در ۵ دهه تازه به جز گسترش صنعتی که در کلانشهر اصفهان و نزدیکی آن و تعداد بسیاری از شهرستانهای اطراف آن شکلگرفته اتفاق فرد دیگر در خود شهر هم افتاده است. رشد قارچگونه مراکز تجاری، اداری و… در مرکز شهر و نقاط پر رفتوآمد.
مراکز و پاساژهایی که بدون درنظرگرفتن بسته ترافیکیشان با تخریب ساختمانهای قدیمی و یکپارچه کردن آنها در مرکز اصفهان ساخته خواهد شد بیآنکه برای خودروهایی که قرار است داخل این مراکز شوند و چند ساعتی بر بار ترافیکی شهر اضافه کنند تدبیری شده باشد. مشکل پارکینگ بخصوص در شهر گردشگرپذیر اصفهان سالها است به یک معضل تبدیل شده اما تا این مدت چارهای برای آن اندیشیده نشده است.
علت مهم آلودگی هوای اصفهان به سیاستهای کلان طی پنجاه سال تازه برمیگردد و بارگذاریهایی که علیرغم شرایط حاضر اصفهان هم چنان در حال شکلگیری است.
تصویب مصوبه و قوانینی همچون مطرح جامع افت آلودگی هوا و قانون هوای پاک هم دیگر چاره این حجم از بارگذاری در اصفهان نیست.
بر پایه مطالعه صورتگرفته در سال ۹۹ سهم حملونقل در آلودگی هوا در مناطق پانزدهگانه شهر اصفهان ۷۶ درصد گفتن شده است که با گسترش همین مراکز تجاری در مرکز شهر سهم آن را بالاتر هم بردهایم بدون آنکه به شرایط اقلیمی و سازگاری شهری اصفهان با این حجم از فروشگاهها و مراکز تجاری توجهی کنیم. نبوده است سوخت مناسب و خودروهای باکیفیت و این چنین گردش خودروهای فرسوده در شهر از دلایلی است که در کنار گسترش صنایع آلاینده بر شدت آلودگی اصفهان افزوده است.
از نظر دیگر حملونقل عمومی شهر هم تا این مدت نابسامان است و جوابگو نیست. متأسفانه در سالهای تازه عمر ناوگان اتوبوسرانی درونشهری اصفهان هم به بالای ۱۰ سال رسیده که این خود با مصرف چند میلیون لیتر گازوئیل در شبانهروز بر حجم آلودگی شهر میافزاید.
در کلانشهرهایی همچون اصفهان که با این سطح از آلودگی هوا روبه رو اند دیگر نباید به جستوجو خودروهای دیزلی می بود.جای منفعت گیری از اتوبوسهای دیزلی و تاکسیهای بنزین سوز باید به فکر تجهیز ناوگان برقی و منفعت گیری از سوخت پاک می بود.
امروز که آلودگی هوای شهر اصفهان به یک نامعادله تبدیل شده که یکسوی آن گسترش نامتعارف و شرایط اقلیمی خاص آن بوده و نظر دیگر وزنه سبک نگه داری محیطزیست قراردارد آیا بهتر نیست جلوی گسترش ناموزون در هسته مرکزی شهر گرفته بشود. به حرف های مسعود صرامی که بازگردیم میبینیم خود او چاره این کار را در ساختن مراکز تجاری و حتی درمانی و سلامت و… در خارج از مرکز شهر و در کنار بزرگراهها و مکانهایی دیده که دسترسی به آنها آسانتر باشد. مراکزی همچون سیتیسنتر اصفهان یا شهرک سلامت که حتی پارکینگ آن جوابگوی ورود تعداد بسیاری از خودروهایی است که به آن داخل میبشود بیآنکه به بار ترافیکی داخل شهر بیفزاید. حالآنکه تا این مدت در شهر اصفهان در این که خیابان بسازیم یا نسازیم و رینگهای حفاظتی شهر را تکمیل کنیم یا خیر ماندهاند. متأسفانه تا این مدت تلاش میبشود با برخی تعریضها تنها مسکنی مقطعی بر درد ترافیک شهر تشکیل کرد. احتمالا باید اینجا این سوال را سوال کرد چرا مدیران و برنامهریزان شهری تصمیم درستی برای افت سهم خودروها، حملونقل فرسوده و ترافیک در آلودگی هوای اصفهان نمیکنند؟ هر سال تعداد روزهای ناسالم اصفهان افزایش اشکار میکند و تدبیرهای ناکامیخورده را باز به ورطه آزمون میگذاریم که میدانیم هیچ تأثیری بر افت آلایندهها ندارد. احتمالا بهقولمعروف اگر جای همه این مدیران در این سالها درخت کاشته بودیم مقداری از بار آلودگی شهر کاسته میشد. مسئولانی که در اوقات بحران تنها به بستن مدرسه و چند روز سازمان و ادارات فکر میکنند تا تنها از مقدار خسارت آلودگی و هزینههای جانی آن بکاهند نه از بحران آلودگی.
بهتر نیست از تواناییها و یا حداقل از حرف هایهای افرادی که در این شهر اندوختهگذاری و کارآفرینی میکنند و بهتر میتوانند تصمیم بگیرند و فکر کنند هم منفعت گیری کرد؟ مطمئناً افرادی که اندوختهشان را به این شهر میآورند و برای بهترشدن زیست شهری تلاش میکنند، نمیخواهند اصفهان هوایی برای نفسکشیدن نداشته باشد. دغدغه آنها سالم زیستن مردم است و برای آینده شهر بهترینها را میخواهند. شهری که مردم بدون دغدغه به مراکز خرید و درمان برسند. در پارکها و بوستانهای شهر که مجرای تنفسی شهر می باشند قدم بزنند و شهروندانی بانشاط باشند. اگر امروز زورمان به صنایع و خارجکردن آن از شعاع ۵۰ کیلومتری شهر نمیرسد و سالها است که در راه نفس مردم وجود دارند و هر روز بر تعدادشان افزوده میبشود و حتی برخی به فکر گسترش قسمتهایی از صنعت خود می باشند لااقل میتوانیم هسته شهر را نگه داری کنیم. باید به فکر افت ترافیک و تردد خودروها در داخل شهر و بخصوص مراکز پرجمعیت شهر می بود. این کار دیگر یکهمت درونشهری و دروناستانی میخواهد و نیازی به تصمیم خارج از استان و نظر مساعد پایتختنشینها ندارد. دیگر آنوقت چشم به راه آن نخواهیم می بود که صدای مظلومیت اصفهان را در تهران فردی بشنود. خودمان گوش شنوای آن خواهیم می بود.