علت ماندگاری جنگنده F-15 Eagle چیست؟

در حالی که جنگنده اف -۳۵ لایتنینگ ۲ (F-35 Lightning II) ساخت کمپانی لاکهید مارتین یک جت جنگنده پیشرفته زیاد تحسین برانگیز و زیاد مشهور آمریکایی است که زیاد دلنشین دقت است، اما تنها یک جنگ افزار در زرادخانه گسترده نیروی هوایی ارتش آمریکا به شمار می آید. تازه ترین جت های جنگنده بر پایه تاریخچه طویل گسترش پیشرفته هواپیماهای نظامی قوی و چابک ساخته می شوند که توسط بهترین و باهوش ترین مهندسان و طراحان جهان ساخته شده اند.

سرویس های نظامی و پیمانکاران ساخت هواپیما در طول نسل های متعدد هواپیماها و جت های جنگنده در طی تاریخچه ای طویل با مثال های بسیاری که زیاد نزدیک و برجسته می باشند، بنچمارک های تعداد بسیاری را خلق کرده اند. یکی از آن ها که جایگاه اختصاصی ای یافته و مایه افتخار مردان و زنانی بوده اند که با آن پرواز کرده اند، جنگنده معروف و توانمند اف-۱۵ ایگل (F-15 Eagle) ساخت کمپانی مک دانل داگلاس است.

اگر چه اف -۱۵ ایگل تازه ترین هواپیمای ناوگان آمریکا نیست، اما تا این مدت هم یکی از بهترین ها است. انعطاف پذیری این پلتفرم در کنار کارکرد فوق العاده اش، آن را به یکی از کاربردی ترین و توانمندترین هواپیماهایی تبدیل می کند که آمریکایی ها در اختیار دارند. F – ۱۵ که بعضی اوقات اوقات به گفتن معادل یک خودروی دارای موتور قوی و تحکیم شده شناخته می بشود، توانایی بلند شدن با شدت بالا و سپس،ۀ بر خلاف یک ماشین با موتور تحکیم شده، تحول مسیر در کسری از ثانیه را دارد. پیشرفته ترین جنگنده های امروزی تجهیزبه سیستم های جنگ الکترونیک و فناوری پنهانکاری داخلی، برخی از توانمندترین سلاح های امروز می باشند و به گفتن دشمنانی سرسخت در نگاه دشمنان نمود می کنند. با این حال F – ۱۵ تا این مدت هم در ارتش مدرن آمریکا جایگاه خاص خود دارد و این همان چیزی است که آن را به یک افسانه در آسمان تبدیل کرده است.

تاریخچه گسترش

دهه ۱۹۶۰ دوران سختی برای ژئوپلیتیک می بود. در حالی که درگیری های داخلی، سرنگونی ها و انقلاب ها در سراسر جهان شایع شده می بود، ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی با هم شاخ به شاخ شده بودند و یکی چشم به راه می بود تا فرد دیگر برای لحظه ای پلک زده و پیشی بگیرد. زیاد تر نبردهایی که دو سرزمین دچار آن بودند، جنگ های تکنولوژیکی می بود، جایی که یکی از آن ها یک مطرح زیاد پیشرفته را معارفه می کرد تا از فرد دیگر بهتر عمل کند، اما این برتری، با طراحی پیشرفته تری از فرد روبه رو جواب داده شده و این رقابت هم چنان ادامه داشت. جت های جنگنده در خط مقدم این بازی موش و گربه قرار داشته و جت های جنگنده جدیدی همیشه در حال گسترش بودند تا کارکرد بهتری نسبت به فرد دیگر داشته باشند.

درگیری در ویتنام علتتلاش هماهنگ برای ساخت هواپیماهای سریع تر و مانورپذیرتر برای جلوگیری از موج تلفات هوایی آمریکا شد، تلفاتی که با شدت دلواپس کننده ای در روبه رو میگ -۲۱ های ساخت شوروی متعلق به ویتنام شمالی ادامه داشت. با این حال، در حالی که طراحی های اولیه برای این برنامه در حال انجام می بود، فرماندهان ارشد ارتش ایالات متحده از کانسپت تازه شوروی با نام MiG-25 Foxbat مطلع شدند. فکر می شد که این هواپیمای تازه خطری جدی تر از قبل برای خلبانان آمریکایی باشد و برنامه ها برای یک جنگنده تازه تسریع شد. میگ -۲۵ دارای یک بدنه بزرگ با موتورهای قوی، دو پایدارکننده عمودی و سرعتی فراتر از ۲ ماخ می بود، به این علت جت تازه آمریکا باید چابک و سریع می می بود.

مک دانل داگلاس قرارداد هواپیمای تازه را در سال ۱۹۶۹ با خواست ۲۰ واحد به دست آورد. پروازهای آزمایشی در سال ۱۹۷۲ در یک جت تک موتوره یا دوسرنشینه تازه با بال های دلتایی ثابت و پایدارکننده های عمودی اغاز شد. آزمایش ها پیروزی آمیز می بود و اولین هواپیمای تولیدی در سال ۱۹۷۴ به خدمت گرفته شد و در نهایت جانشین تعداد بسیاری از اف -۴ فانتوم های قدیمی در زرادخانه نیروی هوایی ایالات متحده گردید.

ویژگی های چهارچوب و بدنه

اف-۱۵ در طول سال ها در نسل های متوالی ساخته شده است که نشان دهنده مدل های به روز بوده است. اولین آن ها از نوع F-15A/B می بود و بعد از آن F-15C/D آمد و آخرین نسخه نیز F-15E Strike Eagle می بود که در سال ۱۹۸۸ به تشکیل رسید. اگر چه این هواپیما در طول سال های متمادی تشکیل شده و ناظر به روزرسانی ها و ارتقاهای تکنولوژیکی و مکانیکی تعداد بسیاری بوده است، اما اف-۱۵ در کل یک طراحی ثابت باقی مانده است. این هواپیما نزدیک به ۱۹.۵ متر طول دارد و طول بال های آن ۱۳.۱ متر است، در حالی که خلبانان نزدیک به ۵.۸ متر از زمین فاصله دارند. وزن بدون سوخت آن ۱۴،۳۷۹ کیلوگرم است، اما ظرفیت تا ۱۶،۴۲۰ کیلوگرم سوخت را دارد. حداکثر وزن ۳۰,۸۴۴ کیلوگرم در زمان بلند شدن فضای قابل توجهی را برای تعداد بسیاری سلاح برای نگهداری در زیر بدنه آن تشکیل می کند.

در ابتدا نیروی مورد نیاز جنگنده اف-۱۵ ایگل توسط یک جفت موتور توربوفن F100-P-220 ساخت کمپانی Pratt and Whitney تامین می شد که هر کدام ۲۳،۴۵۰ پوند نیروی رانش تشکیل می کردند. این موتورها برد جت اف-۱۵ را به ۲،۱۷۳ مایل دریایی با مخازن سوخت خارجی و سقف پرواز ۶۵،۰۰۰ پایی می رسانند. اما مهم ترین کاری که طراحان این جنگنده انجام دادند رساندن هواپیما به حداکثر شدت ۱۸۷۵ مایل بر ساعت یا ماخ ۲.۵ می بود. این سریع ترین جت جنگنده ای است که تا به حال توسط ارتش آمریکا به خدمت گرفته شده و تا به امروز نیز هم چنان این رکورد باقی است. SR – ۷۱ Blackbird سریع تر می بود، اما نه یک جنگنده بلکه یک جت شناسایی می بود. علاوه بر این، F – ۱۵ اولین جت جنگنده ای می بود که بلافاصله بعد از برخاستن به طور عمودی شتاب می گرفت.

F – ۱۵ A یک صفحه نمایش سوار روی سر نوآورانه به همراه سیستم های پیشرفته آویونیک، رادار و ناوبری اینرسی را معارفه کرد. این سیستم ها در طول سال ها ارتقا یافته اند و F – ۱۵ را همانند قبل قوی و رقابتی نگه داشته اند.

جنگ افزارها

با این که F – ۱۵ زیاد زیباست و شدت و چابکی چشمگیرش می تواند ما را شگفت زده کند، اما در درجه اول یک جت جنگنده با اهداف نظامی است. به این علت، باید سلاح داشته باشد. یقیناً ارتش آمریکا هیچ گاه خلبانان خود را بدون آمادگی به میدان نبرد نمی فرستد و این بدان معناست که اف -۱۵ ایگل برای این منظور به خوبی تجهیز شده است.

در رابطه F-15E Strike Eagle، تازه ترین و پیشرفته ترین نسخه جنگنده اف-۱۵، این نسخه می تواند طیف گسترده ای از سلاح ها را حمل کند. برای درگیری های تن به تن زیاد نادر در آسمان، خلبانان یک توپ چندلولی ۲۰ میلی متری داخلی با ۵۰۰ گلوله در اختیار دارند. با این حال، درگیری های مدرن به ندرت این چنین درگیری هایی را به چشم می بینند و این برای سلاح های دیگر است. برای استرایک ایگل، این شامل هشت موشک نصب شده بر روی نقاط سخت زیر بدنه آن است. این ها سلاح های هوا به هوای هدایت شده ای می باشند که از سیستم های هدایت پیشرفته ای منفعت گیری می کنند که آن ها را به شدت مرگبار می سازد.

علاوه بر این، استرایک ایگل می تواند سلاح های هوا به سطح، اعم از متعارف یا هسته ای، از جمله بم GBU – ۱۵ را حمل کند. این یک بمب گلایدری با هدایت بلادرنگ و لحظه ای است که می تواند در جریان پرواز هدایت بشود تا از دقت نقطه زنی آن مطمعن حاصل بشود. این بمب می تواند به طور خودکار یا توسط خلبان در جنگنده های F – ۱۵ E و F – ۱۱۱ F هدایت بشود. با بازنشسته شدن F – ۱۱۱ F، اکنون این بمب منحصر به F – ۱۵ است.

تاریخچه سرویس

اسکادران های اف -۱۵ بعد از معارفه در دهه ۷۰ میلادی اغاز به شکل گیری کردند اما سال ها ناظر هیچ عملیاتی در میدان نبرد نبودند. اولین درگیری بزرگ برای اف -۱۵ در عراق در جریان عملیات طوفان صحرا رقم خورد. در نبردها اف -۱۵ توانایی فوق العاده خود را ثابت کرده و حتی یک هواپیما هم در تاثییر درگیری از بین نرفته، تنها تلفات این جنگده به علت تصادف بوده است. با این حال، خلبانان اف -۱۵ از زمان معارفه تا بحال ۱۰۴ شکار موفق را تایید کرده اند. از سال ۱۹۹۱ ، اف -۱۵ ها جزو جدایی ناپذیر عملیات های هوایی ارتش ایالات متحده بوده اند.

در جریان عملیات سپر صحرا در عراق، نیروهای ائتلاف ۴۴ پیروزی هوایی بر نیروهای عراقی به دست آوردند. از این درگیری ها، ۴۰ مورد از آن ها در نسخه اف -۱۵ تکمیل شدند. در سال ۱۹۹۹، در جریان عملیات ناتو بر فراز کوزوو، کاپیتان جف “کلاو” هوانگ هواپیمای اف – ۱۵ سی خود را هدایت می کرد که با یک جفت میگ -۲۹ فالکروم روبه رو شد و هر دوی آن ها را با موشک های AIM – ۱۲۰ ساقط کرد و برای خدمت خود نشان پرارزش صلیب پرنده را بدست آورد.

عملیات آزادی پایدار در سال ۲۰۰۱ با دعوا به افغانستان و بعدها عراق اغاز شد. ف -۱۵ ها نقش مهمی در همه عملیات ها از جمله دو ماموریت روزانه پروازی ایفا می کردند، چون آن ها تنها هواپیمایی بودند که برای حمل بمب های سنگر شکن ۲,۲۶۸ کیلوگرمی یا موشک های هدایت شونده AGM – ۱۳۰ تجهیزشده بودند. این چنین، در طول تمرین های آموزشی اسرائیل بر فراز صحرای نگو در سال ۱۹۸۳، یک حادثه هوایی تبدیل جدا شدن بال اف -۱۵ در تاثییر یک برخورد در میانه آسمان شد. دلنشین اینجاست که دو خلبانی که این هواپیما را به پرواز درآورده بودند، بدون خبر از مقدار خسارت، موفق شدند آن را به پایگاه بازگردانند و تنها با یک بال باقی مانده فرود همراه شوند.

سرویس جاری

هواپیماهای نظامی که بیشتر از ۵۰ سال پیش طراحی شده اند، زیاد تر دیگر کاربردی ندارند یا با طراحی های مدرن و توانمندتر جانشین شده اند. با این حال، F – ۱۵ تا این مدت پرواز می کند و تا این مدت در حال تشکیل است – بوئینگ بعد از ادغام با مک دانل داگلاس تشکیل آن را به مسئولیت گرفته است. جنگنده F-15E Strike Eagle به روزترین نسخه اف-۱۵ است و با آخرین سیستم های آویونیک و مقصد گیری پیشرفته پرواز می کند. اگر چه هواپیماهای F-15C/D تا این مدت در سرویس می باشند؛ آخرین F – ۱۵ A در سال ۲۰۰۹ بازنشسته شد.

برنامه هایی برای بازنشسته کردن قسمت بزرگی از هواپیماهای فعال اف -۱۵ در حال انجام است. نیروی هوایی ایالات متحده نزدیک به ۲۰۰ فروند اف -۱۵ در اختیار دارد – و می خواهد ۵۷ فروند F-15C/D و ۱۱۹ فروند F-15E قدیمی تر را بازنشسته کند. با این حال، کنگره به تازگی تعداد F-15E که قرار می بود بازنشسته بشود را تنها به ۶۸ فروند محدود کرده است. همه اینها بخشی از تلاش برای نوسازی و ابراز رسانی ناوگان هوایی ارتش ایالات متحده در سراسر سرویس نظامی است.

در حالی که نیروی هوایی ایالات متحده به منفعت گیری از برخی از هواپیماهای جدیدتر F – ۱۵ E خود ادامه خواهد داد، برنامه این نیست که این هواپیماها تا زمان بسیاری هم چنان در سرویس باقی بمانند. حتی یک نسخه جدیدتر به نام F-15EX Eagle II در راه است. این نسخه به آپشن های بسیاری تجهیزخواهد می بود که از جمله آن ها می توان به سیستم ماموریت باز (OMS) اشاره کرد که به گونه ای طراحی شده است تا با بروزرسانی های آینده و نمایشگرهای آگاهی موقعیتی روی کلاهخود به راحتی قابل ارتقا باشد.

فرآیند دستیابی به مدل های تازه نیز در حال انجام است. تحویل اولین گروه به تاخیر افتاده است، اما انتظار می رود که آن ها وقتی در سال ۲۰۲۴ به خدمت گرفته شوند. این یعنی F – ۱۵ برای سال های متمادی آینده نیز پرواز خواهد کرد.

منفعت گیری کنندگان خارجی

نسخه های صادراتی هواپیماهای نظامی از دیرباز بخشی از سنت صنعت دفاعی آمریکا بوده است. وزارت دفاع ایالات متحده ادعا می کند که این هماهنگی ها با متحدان و شرکای منطقه ای علتتقویت امنیت در سراسر جهان و پشتیبانی به تلاش های دیپلماتیک می بشود. علاوه بر این، شرکت های خصوصی که این تجهیزات را می سازند، به گمان زیادً زمان های کسب سود زیاد تر را نادیده نمی گیرند. به این علت، اف -۱۵ از همان ابتدا با در نظر گرفتن صادرات ساخته شد و از آن زمان به خدمت چندین سرزمین درآمده است.

اولین صادرات اف -۱۵ در سال ۱۹۷۶ به اسرائیل انجام شد. این جنگنده ها از آن زمان تا بحال در تعداد بسیاری از عملیات ها از جمله آن مورد فرود با یک بال مورد منفعت گیری قرار گرفته اند و امروز نیز به خدمت خود ادامه می دهند. نیروهای دفاعی ژاپن در اواخر دهه ۷۰ به اف -۱۵ دست یافتند. زمان کوتاهی بعد از به خدمت گرفتن آن ها، میتسوبیشی به پیمانکار مهم تشکیل نسخه ژاپنی این جنگنده با نام F-15J/DJ تبدیل شد. عربستان سعودی نیز در دهه ۸۰ برای نیروی هوایی سلطنتی عربستان سعودی چندین فروند F – ۱۵ دریافت کرد و دو میراژ F – ۱ عراقی را در جریان عملیات طوفان صحرا با منفعت گیری از همین جنگنده سرنگون کرد.

در سال ۲۰۰۵، کره جنوبی نسخه ای از استرایک ایگل به نام F-15K Slam Eagle را دریافت کرد که در کل ناوگانی در نزدیک به ۶۰ هواپیما را راه اندازی می داد. در همان زمان، سنگاپور دوازده فروند هواپیمای F-15SG را خریداری کرد و هشت فروند دیگر نیز چند سال سپس خریداری شد. تاسیسات تشکیل بوئینگ برای اف -۱۵ در میزوری در معرض خطر تعطیلی قرار داشت تا این که قطر خواست ۷۲ فروند اف -۱۵ را ثبت کرد. با وجود اعتراضات از جانب اسرائیل، قطر سرانجام در سال ۲۰۱۷ هواپیمای F-15QA Ababil خود را دریافت کرد. این همان چیزی است که نیروی هوایی ایالات متحده را بر آن داشت تا این پلتفرم را برای نسخه F-15EX Eagle II احیا کند.

آینده F-15

در حالی که برخی از هواپیماها برای مدتی زیاد زیاد تر از حد انتظار پرواز می کنند، برای مثال بمب افکن B-52 Stratofortress، زیاد تر آن ها برای دهه های طویل به پرواز ادامه نداده یا ساخت آن ها ادامه اشکار نمی کند. برای مثال F-14 Tomcat در همان زمان داخل خدمت شد، اما آخرین فروند آن در سال ۲۰۰۶ بازنشسته شد. با این حال، F – ۱۵ که در دهه ۷۰ میلادی معارفه شد، ناظر چندین نسخه با ترقی تک تک سیستم ها به منظور بروزرسانی و تجهیز بهتر آن ها برای یک میدان نبرد همیشه در حال تحول بوده است. حتی با وجود جنگنده های پنهانکار، در شرایطی که این جنگنده اصلاً پنهانکار نیست، F – ۱۵ هم چنان در آمادگی ارتش مدرن امروزی حرفی برای گفتن دارد.

آخرین نسخه این هواپیما که F-15EX Eagle II نام دارد، از آخرین تکنولوژی های روز دنیا برخوردار خواهد می بود. از جمله این ویژگی های پیشرفته می توان به کنترل پرواز با سیم، قابلیت های جنگ الکترونیک و یک جفت موتور جنرال الکتریک F۱۱۰ – GE – ۱۲۹ اشاره کرد که هر کدام ۲۹,۰۰۰ پوند نیروی رانش فراهم می کنند که نسبت به F – ۱۵ A افزایش ۷,۰۰۰ پوندی را نشان می دهد. رادار پیشرفته نیز به خلبانان اجازه می دهد تا چندین مقصد را به طور همزمان با دقت ردیابی کنند. خلبان ها این چنین سیستم هوشمند کلاهخودی موسوم به Joint Helmet Mounted Cueing System II (JHMCS II) را روی سر گذاشته که به آن ها آگاهی موقعیتی کامل را مستقیماً به صفحه نمایش کلاهخود آن ها می دهد. بوئینگ این چنین یک نسخه به نام Silent Eagle با معارفه فناوری های پنهانکاری در بدنه هواپیما به وجود اورده است که تعداد بسیاری از آن ها به گمان زیادً در نسخه F – ۱۵ EX وجود خواهند داشت.

در دنیایی که جنگنده های پنهانکار سرتیتر اخبار و سفارشات شرکای خارجی را به خود تعلق می دهند، تا این مدت جا برای یک جنگنده نسل چهارم توانمند وجود دارد. عملیات های کمتر و محدودیت صادرات، جنگنده اف-۱۵ را برای موقعیت هایی ایده آل می کند که در آن ها مخفی کاری بزرگ ترین مزیت تاکتیکی نباشد. در این سناریوها، F – ۱۵ کار را به خوبی انجام داده و این یعنی افسانه F – ۱۵ برای سال های دیگر هم چنان ادامه خواهد داشت.