به بهانه اغاز پخش مجدد «پایتخت» از تلویزیون؛ روایت یک خانواده‌ معمولی

قصه‌ فصل نخست «پایتخت» از آنجا اغاز شد که خانواده‌ای ساکن در شمال سرزمین تصمیم مهاجرت به پایتخت را دارند اما بعد از ورود به شهر تهران با مشکلات متنوعی دست و پنجه نرم می‌کنند. اولین فصل از مجموعه تلویزیونی «پایتخت»، نوروز ۱۳۹۰ به تهیه‌کنندگی الهام غفوری و کارگردانی سیروس مقدم با روایت سفر خانواده معمولی از علی آباد به تهران از شبکه‌ یک سیما پخش شد.

فیلم‌نامه‌ این سریال توسط خشایار الوند، محسن تنابنده و امیرحسین قاسمی نوشته شد. بازیگرانی از جمله محسن تنابنده، پژمان بازغی، حسین مهری، افشین سنگ‌چاپ، مجید واشقانی، احمد مهران‌فر، ریما رامین‌فر، علی‌رضا خمسه، ‏رضا بنفشه‌خواه، نعیمه نظام‌دوست، سارا فرقانی، نیکا فرقانی، گیتی قاسمی، آرش نوذری، سمیرا حسن‌پور‏ و… نقش‌های فصل اول این سریال را بر مسئولیت داشتند.

تولد خانواده معمولی

مجموعه «پایتخت» در کنار خلق موقعیت‌های طنز در زندگی روزمره شخصیت‌های داستان، توانست یک خانواده با هویت ایرانی و مختصات فرهنگ بومی را در قاب تلویزیون به نمایش بگذارد. سادگی و صمیمیت شخصیت‌های داستان، بازی‌های بدون تکلف، دیالوگ‌های روزمره و دقت تیم سازنده به ویژگی‌های فرهنگی – اعتقادی مخاطبان خود اثری نزدیک را در اتمسفر تلویزیون رونمایی کرد و از این منظر دستاوردی بزرگ برای جریان سریال سازی رسانه ملی در ابتدای دهه ۹۰ محسوب می‌شد.

اگرچه برخی انتقادها و اعتراضات برای بکار بردن لهجه در زمان پخش این سریال نقل شده می بود، اما سازندگان آن داخل این چالش شدند و تصمیم گرفتند پای لهجه را به یک سریال تلویزیونی باز کنند. آن هم در موقعیتی که پرداختن به گویش‌ها و لهجه‌های قومیت‌های ایرانی حساسیت‌هایی را به همراه داشت. با این همه «پایتخت» با منفعت گیری‌ از لهجه، هم به شخصیت‌هایش رنگ بخشید و هم توانست دل میلیون‌ها ایرانی را که لهجه و گویش خاصی دارند با خود همراه کند.

یک استثنا برای مخاطبان سریال‌های طنز

یکی از علل ماندگاری و تداوم «پایتخت» این می بود که مخاطبان فصل نخست این سریال، در وهله اول با اثری روبرو بودند که سطح سریال سازی طنز در رسانه ملی را تحول داده می بود. مخاطبان با مجموعه‌ای روبه رو شدند که کیفیت ساخت آن از استاندارد تلویزیون بالاتر می بود و با سناریو و داستانی دلنشین توانسته می بود مخاطبان ثابتی برای خودش دست و پا کند.

از نکات دیگر قابل دقت، به روز بودن سوژه‌های آن می بود. در حقیقت «پایتخت» همگام با حالت روز جامعه و در فضایی صمیمانه دغدغه‌های مخاطبان خود را نیز نقل می‌کرد. حالت طنزگونه‌ای که هم از ظرفیت طنزهای کلامی و هم از طنزهای موقعیت منفعت برده است.

قهرمانی از که دل مردم معمولی برخاسته است

از همان ابتدا نامگذاری خانواده «معمولی» تکلیف کار را یکسره می‌کرد. خبری از شخصیت‌هایی پیچیده و چندوجهی نبوده است و شخصیت‌های محوری قصه،‌ همانند همه آدم‌های بیرون از قاب تلویزیون شرایطی عادی در زندگی روزمره را توانایی می‌کردند. سازندگان «پایتخت» از ابتدا با همین نگاه اثری خلق کردند که قصه‌ای از آدم‌های معمولی را به نمایش می گذاشت و در آن شخصیت‌های داستان همانند همه آدم‌های دیگر بیرون کادر برای نیازهای طبیعی‌شان دست به تصمیماتی می‌زدند.

انسان معمولی ایرانی

در کنار همه فراز و نشیب‌های شخصیت‌های داستان، دقت‌ سازندگان به آداب و رسوم سنتی ایرانی همانند منفعت گیری درست از موسیقی محلی، اهمیت خانواده، برپایی اعیاد و مناسبات‌های ملی نظیر تدارک سفره‌ هفت‌سین حتی در شرایط سخت نشان از اهمیت این نکات در ذهن سازندگان آن دارد. از نظر دیگر خلق انسان‌هایی با هویت و ظاهر و باطن مسلمان در جامعه، ادای مناسک دینی و دقت به مسائل اخلاقی و شرعی نظیر احترام و گرامی داشتن بزرگان خانواده، حساسیت روی حلال و حرام بودن مال، پرهیز از افترا و تقبیح رفتارهای غیراخلاقی نیز هویت شخصیت‌های داستان را نشان می‌داد.

نقش محوری خانواده

ویژگی دیگر این خانواده‌ معمولی نقش محوری خانواده و اصالت دادن به «خانواده» به‌جای «خانه» است. با وجود همه اتفاقات و حوادث افراد کوشششان را می‌کنند که این خانواده در بهترین و شادترین حالت کنار هم باشند. «پایتخت» در فصل نخست خود تلاش کرد با تکیه بر شخصیت‌پردازی و قرار دادن شخصیت‌ها در موقعیت‌های گوناگون، انسان‌ معمولی ایرانی را به نمایش بگذارد.

روایتگر قصه اقوام

مجموعه نمایشی «پایتخت» از همان ابتدا توانست مسیری قابل تعمیم را برای ورود اقوام گوناگون به آثار نمایشی رسانه۸ ملی باز کند. قصه مهم جایی بیرون از کلانشهرها و زندگی مدرن شهری، در دل روستا یا شهرهای کوچک شمال سرزمین رخ می‌داد، در بین مردمی که طبق معمول چهره‌ای از آن‌ها در آثار نمایشی تلویزیون به چشم نمی‌خورد.

اگرچه این خانواده در ابتدا برای سکونت در تهران تلاش می‌کنند اما این شهر گویا تصمیم ندارد آن‌ها را بپذیرد و از خلال خرده داستان‌های به هم مدام مشکلات شهرنشینی یا پایتخت‌نشینی به عکس کشیده می‌بشود. به جستوجو این اصل، این چنین خلق شخصیت‌هایی از طیف‌های گوناگون فرهنگی – اجتماعی که هر کدام در جامعه طیفی را نمایندگی می‌کند، توانسته می بود در جذب گروه‌های گسترده‌ای از مردم و بینندگان تلویزیون موفق باشد.

اکثر شخصیت‌های داستان «پایتخت» ویژگی‌های ملموسی از مردم جامعه ایران با چاشنی طنز را همراه خود دارند. شخصیت‌هایی آشنا که با موضوعات جدیدی داخل سریال خواهد شد. شخصیت‌هایی واقعی که در عین رفتارهای اغراق شده، ثباتی نسبی دارند و رد آن‌ها را در گوشه و کنار جامعه می‌توان دید. اگرچه رفته رفته برخی شخصیت‌های قصه در فصل‌های سپس دچار تغییراتی شدند و در مواردی از برآیند نقش‌ها و آدم‌های عادی جامعه نیز فاصله گرفته و اغراق آمیز شدند.

اغاز پخش فصل اول «پایتخت»

مطابق با جدول پخش شبکه آی فیلم، پخش سریال «پایتخت ۱» قرار است از فرداشب ۳۰ دی ۱۴۰۲ و بعد از آخر سریال «دردسرهای عظیم ۲» هر شب ساعت ۲۱ از شبکه آی فیلم پخش بشود.

این چنین بازپخش فصل اول این سریال نیز روز سپس در ساعات ۵ و ۱۳ روی آنتن خواهد رفت.

۲۲۰۵۷