باختیم بد هم باختیم؛ ایران ۱

حقیقت مختصر و تلخ است: قطر تا بحال از میدان مشترک‌ گازی با ایران، بالغ بر ۱۵۰۰ میلیارد دلار کسب درآمد کرده ولی ما ۳۰۰ میلیارد دلار.قطر گسترش میدان گنبد شمالی خود را از سال ۱۹۹۱ اغاز کرد اما ایران گسترش پارس جنوبی را از سال ۲۰۰۱. در همین ده سال، قطر نزدیک به ۲۱۰ میلیارد مترمکعب گاز از این میدان استخراج کرد که به قیمت آن زمان، نزدیک به ۶۰ میلیارد دلار درآمد برای قطر به جستوجو داشته. قطر همه نیاز داخلی و صادراتی گاز خود را از گنبد شمالی تامین می‌کند.

این سرزمین در سال ۲۰۲۰ از مجموع ۲۱۱ میلیارد مترمکعب گاز طبیعی تولیدشده تنها ۲۲ میلیارد مترمکعب را با خط لوله دلفین به امارات و عمان صادر و ۱۰۶ میلیارد مترمکعب را به‌صورت ال‌ان‌جی به کشورهای هندوستان، کره جنوبی، ژاپن، چین، انگلستان، پاکستان، کویت و دیگر کشورها صادر کرده است. دلنشین‌تر این که؛ در سال‌های اینده، قطر در نظر دارد تا سال ۲۰۲۷ ظرفیت صادراتی خود را با عملیاتی کردن دو فاز تازه، ۶۸ میلیارد مترمکعب زیاد تر تولیدش را افزایش دهد. ایران دومین ذخایر گاز شناخته شده جهان را در اختیار دارد ولی کمتر از ۲٪ کل صادرات گاز جهان را در اختیار دارد.

تجویز راهبردی:
گاز نه تنها برای ما درآمد است که می تواند سپر امنیتی نیز باشد. اگر اروپا و هندوستان به گاز ما وابسته بودند به شدت روی امنیت ملی ما موثر می بود. هر روز که می گذرد ما میلیون دلاری زیان می کنیم!

چه باید کرد؟ گسترش تشکیل گاز و صادرات نیازمند اندوخته گذاری های بزرگ و عظیم است. اندوخته گذاری هم فقط مالی نیست بلکه فنی و مدیریتی نیز هست. این حجم از اندوخته گذاری نیازمند ورود اندوخته گذاران خارجی و شراکت اندوخته گذاران داخلی است. اما اندوخته فرّار است! این مرغ وحشی به بامی نمی نشیند که امنیت نداشته باشد. امنیت در گرو ارامش داخلی است. ارامش داخلی معلول روابط بین المللی پایدار و رضایت شهروندان است. اگر می خواهیم به همین روال ادامه بدهیم که هیچ! جلوی چشمانمان مال مان را می برند و می فروشند و پولش را می خورند! اما اگر فکر می کنیم که می توان به درآمد میلیارد دلاری در گاز رسید این مسیر را برویم:

۱)ترمیم و تثبیت رابطه با جهان
۲)ترمیم رابطه با جامعه با نشان دادن اصلاحات واقعی و شفاف
۳)تبدیل شماره ۱ و ۲ به ارامش و امنیت
۴)دعوت اندوخته گذاران داخلی و خارجی به اندوخته گذاری های ضمانت شده
۵)گسترش توان تشکیل و صادرات گاز
۶) ورود به تجارت و تهاتر گاز و تبدیل شدن به هاب گازی منطقه
۷)تبدیل ۵ و ۶ به درآمد گازی برای بهبود معیشت و کسب رضایت شهروندان
۸) منفعت گیری از دیپلماسی گازی (ناشی از بند ۴ و ۵) برای تامین امنیت بین المللی ایران و تثبیت رابطه با جهان

و این چرخه ادامه خواهد یافت (تبدیل بند ۸ به ۱ و ۲). یک حلقه مثبت خود تحکیم کننده!
حتی با بهترین تیم و منبع های و امکانات ولی با «استراتژی نادرست» در هیچ جام جهانی نمی توان برنده شد.

*استاد دانشگاه

۲۱۶۲۱۶