خرج زاینده‌رود  از دخل خالی » اصفهانیا

در حالی از امروز قرار است سد زاینده‌رود باز بشود که شمارش روزهای تأخیر در پمپاژ آب از کوهرنگ سه اغاز شد. روزهایی که برای وعده وزیر نیرو کنتور منفی می‌اندازد تا وقتی که مطابق وعده او از سه ایستگاه کوهرنگ پمپاژ صورت گیرد و  بتوان ۶۰ درصد از آبی که از کف زاینده‌رود رفته را به آن برگرداند.اما قضیه فرد دیگر که نقل می‌بشود این است که افزایش خروجی سد زاینده‌رود با مقصد توزیع آب کشاورزی در وقتی انجام می‌بشود که تنها ۲۲ درصد از سد زاینده‌رود آب دارد و ۷۸ درصد از حجم آن خالی است که همین حالت سد در آخر بهمن‌ماه روزهای سختی را در بهار و تابستان سال آینده مشخص می کند.روزهای سختی که نه فقط در استان اصفهان بلکه در تعداد بسیاری از استان‌های سرزمین هم توانایی خواهد شد. با یک بازدید ساده از داده‌ها و اطلاعات پهنه‌ای بارش سازمان هواشناسی سرزمین این را فهمید می‌شویم که مجموع بارش‌های سرزمین از ابتدای سال آبی (مهر ۱۴۰۲) تا ۲۶ بهمن ۱۴۰۲ از میانگین طویل مدت در همین بازه وقتی کمتر است و با ادامه این روال در زیاد تر استان‌ها در اواخر بهار و تابستان با تنش شدید آبی روبه رو خواهیم شد.

مقدار ذخایر آبی سد‌های سرزمین تا ۲۱ بهمن‌ماه به ۲۰ میلیارد و ۷۸ میلیون مترمکعب رسیده که نسبت به زمان شبیه سال قبل، کاهشی ۴ درصدی را مشخص می کند. امیدهایی با بارش‌های پراکنده برف و باران در روز‌های قبل زنده شد اما با یک بازدید دقیق‌تر فهمید می‌شویم که با وجود این حجم از بارش ورودی آب به سدها، ۱۷ درصد پایین‌تر از زمان شبیه سال قبل است. آن‌هم درحالی‌که سال قبل، سالی خشک و کم‌بارش محسوب می‌شد. نگاهی به آمار‌ها مشخص می کند اکنون در ۱۸ سد مهم سرزمین به‌اختصاصی در او گفت و گو فراهم آب شرب و کشاورزی، مقدار ذخایر آبی کمتر از ۲۰ درصد ظرفیت مخازن این سد‌ها است.
اکنون با دقت به این آمارها و عدم پمپاژ آب از کوهرنگ سه آن‌طور که وزیر نیرو وعده داد می بود باید سوال کرد آیا رهاسازی آب منطقی است یا ادامه همان روال غلط حکمرانی آب در حوضه زاینده‌رود است؟ احتمالا این رهاسازی خرج کردن از دخل خالی باشد. دخلی که هر روز با اضافه‌برداشت‌ها و برداشت‌های غیرقانونی خالی‌تر می‌بشود و هیچ جایگزینی هم ندارد.
هنگامی‌که مقدار ذخیره سد کفاف آب شرب ماه‌های آینده را نمی‌دهد و برداشت‌ها از آن ادامه دارد احتمالا این بازگشایی رودخانه تنش آبی را به‌جای فصل تابستان به اغاز فصل بهار بکشاند و از ابتدای سال آینده با چالش فراهم آب شرب در اصفهان روبه رو شویم.
یکی از با اهمیت ترین دغدغه‌های سرزمین، قضیه فراهم آب شرب است که باید دید وزارت نیرو چه برنامه‌ای برای روبه رو با این حالت دارد. وزارت نیرو به اعداد و رقم های دقیقی در خصوص حالت سد‌ها و شرایط ذخایر آبی سرزمین دسترسی دارد که باید در حوزه برنامه‌ریزی مدیریت مصرف منبع های آبی برای تابستان چاره‌اندیشی کند.از نظر دیگر قسمت عمده‌ای از منبع های آب در تاثییر بارش‌های برف فراهم می‌بشود، درواقع باید بارش برف مناسبی در زمستان وجود داشته و ذخیره بشود، سپس این برف کم کم آب شده و در بهار و تابستان، بتواند کسری‌های آب را پر کند. متأسفانه امسال بارش‌های برفی قابل‌توجهی هم نداشتیم. اگر بارش‌های برفی بهتری داشتیم، نسبت به میانگین طویل مدت بارشی در سرزمین، حالت بهتری داشتیم، اما متأسفانه این اتفاق نیفتاد؛ به این علت، حتی اگر بارش‌های گسترده بهاره هم داشته باشیم، تعداد بسیاری از نقاط سرزمین ما از جمله نیمه شمالی زاگرس و مرکزی هم چنان دچار مشکلات ناشی از کم‌آبی خواهند می بود. تابستان زیاد گرمی را در پیش داریم، اما این‌که از لحاظ آبی چه اتفاقی برای شهر‌های ما رخ می‌دهد و قرار است این کم‌آبی‌ها چطور و با چه نقشه‌ای جبران بشود سوالی است که باید وزارت نیرو به آن جواب دهد.
احمد ماموریت، رئیس مرکز خشک‌سالی سرزمین نیز، اخیرا حرف های: «با دقت به افت ذخایر برفی و بارش‌های کمتر از نرمال، منبع های آب‌های سطحی کمتر از نرمال می باشند و مدام رودخانه‌ها کم آب می‌بشود که این نوشته تاثییر خود را در تشدید برداشت از سفره‌های زیرزمینی مشخص می کند. با دقت به چهارمین سال خشک‌سالی، اثرات خشک‌سالی در قسمت کشاورزی مشهودتر است که این کار تاثییر خود را بر سختی منبع های آب‌های زیرزمینی و آب‌های سطحی مشخص می کند.»
با دقت به این شرایط و بارندگی‌های تازه احتمالا بهتر باشد باز کشاورزان از حقابه خود بگذرند و از مدیران حوضه آبی زاینده‌رود بخواهند تا رهاسازی زاینده‌رود را به زمان فرد دیگر موکول کنند تا شرایط برای سال آینده بحرانی نشود. بحرانی که امکان پذیر زمان بازگشایی بعدی زاینده‌رود را طویل کند و احتمالا شرایط به سمتی برود که سال دیگر خبری از رهاسازی آب نباشد. وزارت نیرو باید از الآن به فکر مدیریت درست منبع های آبی برای سال آینده باشد تا با تنش کمتری در تابستان روبه رو شویم و امیدوار باشیم به سلامت از آن بگذریم.