منفعت گیری از زبان عربی در دادگاه خانواده

بسته به این که کدام روش جهت پایان عقد نکاح انتخاب شود شرایط و احکام خاصی بر آن حاکم است، یکی از احکام مهم حاکم در این خصوص خواندن خطبه یا صیغه طلاق است.

به این علت ملزوم است که صیغه طلاق توسط طرفین قرائت شده و به طور رسمی به ثبت برسد چرا که عدم ثبت طلاق به گفتن یک جرم شناخته شده و برای مرد مجازات مقرر شده است.

صیغه طلاق باید با الفاظ خاصی اجرا شود که دلالت بر تصمیم طلاق توسط طرفین داشته باشد یقیناً عموما صیغه طلاق در دفترخانه مربوط به طلاق و توسط مسئول دفترخانه یعنی محضردار اجرا می‌شود اما از نظر شرعی هیچ گونه ممنوعیت یا محدودیتی جهت قرائت صیغه یا خطبه طلاق از جانب زن و مرد وجود ندارد.

در این مقاله تلاش داریم به جزئیات مرتبط با صیغه طلاق در طلاق توافقی بپردازیم.

الزامی بودن صیغه طلاق و ثبت طلاق

همانطور که در مقدمه اشاره کردیم بر پایه مقررات و موازین شرعی وقتی که زن و مردی بخواهند سپس از تنظیم دادخواست از هم طلاق بگیرند اجرای صیغه طلاق بین آن‌ها الزامی است تا عقد نکاح بین آنها خاتمه اشکار کند به این علت الفاظ صیغه طلاق در جاری شدن طلاق و آخر دادن به عقد نکاح نقش مهم و کلیدی دارد و علتمی‌شود که محرمیت بین زوجین به آخر برسد.

یقیناً صیغه طلاق باید با الفاظ خاصی قرائت شود که اجرای آن توسط خود زوجین نیز مقدور است.

مسئله مهم و قابل دقت الزام به ثبت طلاق است؛ چرا که مطابق قانون حمایتخانواده مردان باید بعد از جاری شدن صیغه طلاق در دفترخانه طلاق آن را به ثبت برسانند و در صورت عدم ثبت طلاق در دفترخانه به مجازات عدم ثبت طلاق محکوم خواهند شد.

مجازات عدم ثبت طلاق مطابق قانون آن است که اگر مردی بدون ثبت در دفاتر رسمی به طلاق عمل نماید ضمن الزام به ثبت اتفاق به پرداخت جزای نقدی درجه ۵ یعنی جزای نقدی زیاد تر از ۸۰ میلیون ریال تا ۱۸۰ میلیون ریال و یا حبس تعزیری درجه ۷ یعنی حبس از ۹۱ روز تا ۶ ماه محکوم می‌شود.

ثبت طلاق در دفترخانه منوط به اراعه حکم طلاق یا گواهی عدم سازش از دادگاه است.

متن صیغه طلاق

با دقت به این مسئله که تعداد بسیاری از افراد با زبان عربی بیگانه می باشند و به این جهت که ثبت طلاق در دفترخانه الزامی است عموماً تعداد بسیاری از زوجین جهت ثبت طلاق به یکی از دفترخانه‌های مربوط به ثبت طلاق مراجعه کرده و به سردفتر وکالت خواهند داد تا الفاظ صیغه طلاق را جاری کرده و طلاق را به طور شرعی و قانونی به ثبت رساند.

اصرار بر لزوم اجرای صیغه طلاق با الفاظ تعیین شده در ماده ۱۱۳۴ قانون مدنی مورد اشاره قرار گرفته است بدین ترتیب که مطابق این ماده طلاق باید به صیغه طلاق و در وجود حداقل دو نفر مرد عادل که جاری شدن الفاظ صیغه یا خطبه طلاق را بشنوند واقع گردد.

به این علت همانطور که مورد اشاره قرار گرفت صیغه طلاق الزاما باید از طریق ادا کردن الفاظ صیغه به طور عربی و خطبه دقیق آن جاری شود و این نوشته از جمله با اهمیت ترین شرایط صحت صیغه طلاق است.

همانطور که پیشتر نیز اشاره کردیم اصرار قانون مدنی بر اجرای صیغه طلاق با همان الفاظ تعیین شده است گرچه هر یک از زوجین می‌توانند شخصا صیغه طلاق را جاری کنند اما به لحاظ قانونی و با دقت به قانون حمایتخانواده و قانون مدنی مراجعه به دادگاه و دریافت گواهی عدم سازش و ثبت آن در دفترخانه الزامی است و به همین جهت عموما افراد برای اجرای صیغه طلاق به دفاتر ازدواج و طلاق مراجعه می‌کنند.

اما در صورتی که خود زن و مرد بخواهند صیغه طلاق را جاری کنند متن صیغه طلاق توافقی عربی آن باید خوانده شود که به این ترتیب است که مرد باید گفتن کند :« زَوْجَتِی …… طالِقٌ » و به گفتن مثال اگر نام همسر او فاطمه باشد باید بگوید:« زَوْجَتِی فاطِمَهُ طالِقٌ» و اگر مرد خود برای ادای صیغه عربی طلاق آماده نباشد می‌تواند وکیل گرفته و سر دفتر به گفتن وکیل از جانب مرد صیغه طلاق را جاری کند و به این علت الفاظ عربی خطبه طلاق که توسط سردفتر گفتن می‌شود به این صورت است:« زَوْجَهُ مُوکِّلی فاطِمَهُ طالِقٌ»

در خصوص طلاق اگر طلاق از نوع خلع بوده باشد یعنی طلاقی که در آن زن از شوهر خود اظهار بیزاری کرده و مهر خود را به آن ببخشد که این نوع طلاق غیر قابل رجوع است خطبه طلاق به این صورت اجرا می‌شود:« زَوْجَتِی فاطِمَهُ خَلَعْتُها عَلی ما بَذَلَتْ» و بنابر احتیاط مستحب ملزوم است که در ادامه بگوید:« فَهِی طالِقٌ»

و در حالتی که طلاق از نوع طلاق مبارات باشد یعنی کراهت زوجین از یکدیگر به طور متقابل بوده باشد متن عربی صیغه طلاق از جانب مرد بدین ترتیب ادا می‌شود:« بارَأْتُ زَوْجَتِی فاطِمَهَ عَلی ما بَذَلَتْ» و احتیاط مستحب آن است که در ادامه بگوید:« فَهِی طالِقٌ»

به این علت با عبارت‌های عربی تعیین شده به گفتن صیغه‌ی طلاق توافقی آشنا شدیم.

شرایط اجرای صیغه طلاق

مسئله دیگر آن است که ملزوم است شخصی که صیغه طلاق را ادا می‌کند یعنی زوج، با هوش و بالغ بوده و تصمیم طلاق دادن همسر خود را داشته باشد به این علت در صورتی که مرد ناچار به طلاق دادن زن خود و ادای الفاظ خود به طلاق شده باشد این صیغه طلاق فاقد اعتبار بوده و به عبارتی باطل است.

این چنین وقتی که تصمیم طلاق دادن در مرد وجود نداشته باشد و عمل او برای اجرای خطبه از روی شوخی بوده باشد این خطبه فاقد اعتبار است.

یقیناً نوعی مسئله قابل دقت است که در طلاق غیابی از جانب زن استثنا بوده و دادگاه به جای مرد اجازه جاری شدن خطبه طلاق را می‌دهد و این طلاق به حکم دادگاه اجرا می‌شود.

به طور کلی تعداد بسیاری از فقها اختلاف نظر دارند چرا که برخی از آن‌ها اعتقاد دارند صیغه طلاق حتماً باید با کلمات عربی خوانده شود اما برخی از آنها نیز نظر دارند که این ویژگی خاصی نبوده و الفاظ صیغه طلاق به هر زبانی امکان دارد که ادا شود به شرط این که تصمیم مرد را نشان دهد اما عموما در مذهب امامیه الفاظ صیغه طلاق به طور عربی و با الفاظ تعیین شده گفتن می‌گردد.

همانطور که در ماده قانونی مورد او گفت و گو قرار دادیم الفاظ صیغه طلاق باید توسط زن و مرد و در وجود دو نفر ناظر عادل انجام گیرد و این شرط نیز الزامی است به این علت طلاق بدون وجود شهود مقدور نبوده و بی‌اعتبار است.

از شروط عادل بودن شهود به این معناست که افرادی که به گفتن ناظر طلاق حاضر خواهد شد از ارتکاب گناهان کبیره و اصرار بر گناهان صغیره بپرهیزند این چنین این الزام وجود دارد که اجرای صیغه طلاق و الفاظ مربوط به خطبه طلاق را حتما شهود بشنوند به این علت فقط خبر از اجرا شدن صیغه طلاق کافی نبوده و برای صحت شهادت آنان ملزوم است که حتماً اجرای صیغه طلاق را بشنوند.