زاینده‌رود خاموش شد غول فرونشست بیدار!

هر روز گوشه‌ای از شهر اصفهان خبری از فرونشست یا فروریزش به گوش می‌رسد. در همین چند روز قبل چندین بار خبر شکستگی لوله فاضلاب در خیابان‌های شهر انتشار شد. دیروز هم در خیابان پروین در تاثییر شکستگی لوله فاضلاب ناظر ریزش فرد دیگر در منطقه ۱۰ اصفهان بودیم. منطقه‌ای که در سال پیش ناظر بزرگ‌ترین چاله فرونشست در بین اتوبان شهید آقابابایی می بود که به خیر گذشت. امروز بار دیگر  جریان زاینده‌رود به روی بستر رودخانه بسته می‌شود و در روزهای آینده خشکی به پهنه آن باز می‌گردد؛ اما این فرونشست است که هم چنان در اصفهان می‌تازد و هیچ مانعی جلوی پیشرفت آن را نمی‌گیرد و غول نشست زمین در اصفهان هم چنان بیدار است. سال قبل نزدیک به ۲۰ مورد فروریزش در اصفهان داشتیم که زیاد تر آن در جنوب اصفهان نزدیک خیابان نظر، میر، حکیم نظامی و… رخ‌داده است. در منطقه کجان اصفهان و چند محله دیگر در همین سه ماه قبل ناظر چند فروریزش بودیم. مطابق پیش‌بینی‌ها هرچه به سال ۱۴۰۹ و ۱۴۱۵ نزدیک شویم، این فروریزش‌ها زیاد تر می‌شود. تحقیقات سازمان زمین‌شناسی مشخص می کند که به لحاظ مساحت دچار، استان اصفهان در رتبه اول فرونشست است و به لحاظ ریسک بالا، شهر اصفهان پرریسک‌ترین شهر فرونشست است.

۷۶۰ هزار واحد مسکونی با پالایشگاه و فرودگاه و شهرک‌های صنعتی در اصفهان خطر فرونشست را جدی‌تر می‌کند. کنار ریل راه‌آهن اصفهان_ شیراز که از منطقه مهیار رد می‌شود، ترک‌های فرونشست به‌وضوح دیده می‌شود.

اصفهان یک زلزله ۵ ریشتری می‌خواهد تا زمین به یکباره همه چیز را در خود ببلعد و زندگی ۲.۵ میلیون نفر را به مخاطره بیندازد.

 متأسفانه در سال‌های قبل در بستر رودخانه نیز تغییراتی به وجود آمده است. شیب را زیاد کرده‌اند و همین تحول شیب اجازه نفوذ آب به بستر رودخانه را نمی‌دهد. عددها مشخص می کند که آبخوان شهر اصفهان در حال متراکم‌تر شدن است و هر روز به مرگ آبخوان نزدیک می‌شویم؛ با مرگ آبخوان دیگر مهم نیست که چه مقدار آب داخل آن خواهد شد. به‌خاطر برداشت‌های بسیاری که تا بحال از آبخوان انجام شده اکنون با کسری سه میلیارد مترمکعبی در آن مواجهیم.

 مطابق حرف های کارشناسان ناترازی آبخوان‌های اصفهان ۱۳ و نیم میلیارد مترمکعب است. این به این معناست که برداشت از آبخوان به همین مقدار بیشتر از ورودی به آن است. بااین‌وجود نمی‌توان امید داشت که با ۲۰۰ میلیون مترمکعب آبی هم که از دریای عمان به اصفهان می‌رسد بتوان بحران فرونشست در اصفهان را حل کرد.

 اگر حالت به همین شکل ادامه اشکار کند تا سال ۱۴۱۵ دیگر آبی در آبخوان نخواهد ماند، تازه این در حالی است که هیچ چاه تازه‌ای حفر نشود؛ اما اگر باز هم چاه حفر شود در سال ۱۴۰۹ دیگر آبی وجود نخواهد داشت.

 اگر کاری نکنیم، به‌هیچ‌وجه نمی‌توان فرونشست را متوقف کرد، تنها می‌توان با جاری بودن زاینده‌رود و بدون دست‌بردن در کف رودخانه و توقف برداشت‌ها از آبخوان فرونشست را کنترل کرد. ما باید حقابه اصفهان را بدهیم.

امروز حیات اصفهان به مخاطره افتاده است. خطری که زنگش هر روز با ریزش قسمتی از خیابان‌ها و ترک‌ها در سازه‌های تاریخی و شهری هویدا می‌شود.

همه ما باید این را بدانیم که پیش از این که آب را صرف مصارف فرد دیگر کنیم، برای افت ناترازی آبخوان و جبران کسری از آن منفعت گیری کنیم تا احتمالا بتوانیم جلوی پیشرفت و به کما رفتن حیات اصفهان را بگیریم.