ردپای ظلم ظل السلطان به اصفهان در آلبوم‌های کاخ گلستان

انتشار کردن ۷۴ آلبوم از آرشیو کاخ گلستان که شامل ۳۲۰۰ عکس از دوره قاجار است اتفاق دلنشین و مهمی می بود که علاوه بر پژوهشگران، مورد استقبال مردم نیز قرار گرفت. این آلبوم‌ها و مجموعه عکس‌ها  ظرفیت بالای پژوهشی برای پژوهشگران متخصص دارد و به‌زودی نتایج در دسترس قرارگرفتن این آلبوم‌ها در پژوهش‌های آتی متخصصان این حوزه نمایان می‌شود. از نکات دلنشین‌دقت عکس‌های این آلبوم می‌توان به گستره جغرافیایی آن اشاره کرد تصاویر مهم و جالبی از نقاط گوناگون ایران به‌خصوص شهرهای مهم به ثبت رسیده است که اصفهان یکی از شاخص‌ترین آنهاست. تصاویر اصفهان در دوره قاجار از این جهت بااهمیت است که در این آلبوم عکس‌هایی قرار گرفته که ظل السلطان حاکم زمان اصفهان به ناصرالدین شاه تقدیم کرده است و در آن عکس‌هایی از کاخ‌ها و بناهایی مشاهده می‌شود که اکنون خبری از آنها نیست. ظل السلطان که به ویرانگر بناهای تاریخی اصفهان شهرت دارد در دوران طویل حکومت خود بر اصفهان کاخ‌ها و بناهای با ارزشی را نابود کرده است. این را می‌توان از عکس‌های همین مجموعه و هم این چنین روایت «هنری رنه» جهانگرد اروپایی که در زمان حکومت مسعود میرزا ملقب به ظل السلطان از ایران بازدید کرد و نوشته است:  «ظل السلطان تعداد بسیاری از کاخ‌های عالی و شاهکارهای ممتاز اصفهان را که جهت حیرت جهانیان می بود نابود کرد. در واقع، آخرین سال‌های حکومت ظل السلطان در اصفهان به منزله طوفانی ویرانگر می بود چون او که با به شاهی رسیدن برادرش مظفرالدین‌شاه امید سلطنت خود را ازدست‌رفته می‌دید به‌تلافی، زیاد تر این شاهکارهای برجسته را که در دنیا بی‌نظیر می بود خراب کرد و مصالح آنها را فروخت!» دریافت.

یکی از ۷۴ آلبوم انتشار شده از مجموعه کاخ گلستان تصاویر راحتی از کاخ‌ها و بناهای تاریخی مهمی از اصفهان است که توسط خود ظل السلطان به ناصرالدین شاه تقدیم شد و بعدها توسط همین فرد تخریب شده است که بنابر حرف های تعداد بسیاری از صاحبنظران و مورخین، علت مهم این عمل جنون‌آمیز، محو شکوه و عظمت عصر صفوی از دیدگان عموم توسط قاجارها بوده است. باغ و قصر سعادت آباد، عمارت هفت دست، قصر نمکدان، آئینه خانه، بهشت برین،  بهشت آئین، انگورستان، بادامستان، نارنجستان، کلاه فرنگی، باغ تخت، باغ آلبالو، باغ طاووس، عمارت و باغ نقش جهان، باغ فتح آباد، گلدسته، تالار اشرف، عمارت خورشید، سرپوشیده، عمارت خسروخانی، باغ زرشک، باغ چرخاب، باغ محمود، باغ صفی میرزا، باغ قوشخانه، باغ نظر،  عمارت و سردر باغ هزارجریب، عمارت جهان نما برخی از ابنیه عصر صفوی تخریب شده توسط ظل‌السلطان می باشند که تصاویر آنها در این مجموعه انتشار شده از کاخ گلستان نیز وجود دارد.  مسئله دیگر این ۷۴ آلبوم انتشار شده عکس‌هایی است که از زاینده رود و مسیر و جریان این رود دائمی به ثبت رسیده است که می‌تواند منبع مفیدی برای پژوهشگران و کارشناسان تاریخی و محیط زیست باشد.

آنچه در این آلبوم‌های تازه انتشار شده که تنها بخشی از هزاران مجموعه عکس‌هایی است که در موزه‌ها و بناهای تاریخی نگه‌داری می‌شود به چشم می‌آید این است که ظلم هیچ‌گاه در تاریخ فراموش و ناپدید نمی‌شود همان گونه که ردپای ظلم ظل السلطان به اصفهان در آلبوم‌های کاخ گلستان و تاریخ به ثبت رسیده است.