الزام جایگزینی نگاه ملی در حوزه فولاد به‌جای نگاه منطقه‌ای

به گزارش خبرنگار فولاد، محمدیاسر طیب‌نیا، ضمن تسلیت جان باختن جمعی از هموطنان در حادثه معدن طبس، با گفتن این که مقدار مصرف فولاد یکی از شاخص‌های گسترش و پیشرفت است، اظهار کرد: صنعت فولاد یکی از بنیان‌های مهم اقتصاد در هر سرزمین به شمار می‌آید و مصرف سرانه فولاد یکی از شاخص‌های برسی صنعتی بودن کشورهاست. به بیانی می‌توان او گفت مقدار مصرف فولاد با مقدار رفاه در جامعه ربط دارد. کشوری که خودروهای خوب می‌سازد، لوازم‌خانگی باکیفیت تشکیل می‌کند، ساخت‌وساز مناسب دارد و در گسترش زیرساخت‌های انتقال آب و گاز و حتی انرژی و… شرایط خوبی دارد، سرزمین گسترش یافتهای است و مردم آن از رفاه برخوردارند.

او همین طور گفت: به این علت اگر ما صنعت فولاد را در سرزمین و به‌اختصاصی طی یک دهه تازه که با تحریم‌های زیاد جدی روبه رو بودیم، نداشتیم، واقعاً کمر صنعت سرزمین خم شده می بود و شرایط رفاه مردم زیاد اسفبار می‌شد.

مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه اضافه کرد: هزاران کارخانه در سرزمین وابسته به صنعت فولاد است و اگر این صنعت گسترش نیافته می بود، در دوره تحریم‌ها، امکان واردات این مقدار فولاد، هم به لحاظ زیرساختی و هم به لحاظ حجم، مقدور نبوده است.

طیب‌نیا با گفتن این که در تحریم‌ها، به‌علت وجود صنعت فولاد، نه‌تنها کمر اقتصاد سرزمین خم نشد، بلکه امروز می‌توانیم از جایگزینی اقتصاد فولادی به‌جای اقتصاد نفتی سخن بگویید کنیم اضافه کرد: سال قبل مجموعه فولاد مبارکه توانست رتبه اول صادرکننده غیرنفتی سرزمین را به دست آورد و توانست رتبه سوم جهانی را به لحاظ نسبت صادرات به مصرف داخل کسب کند. اکنون ایران رتبه دهم تشکیل فولاد را در جهان دارد و با ظرفیت ۳۱ میلیون تن در سال ۲۰۲۳، حتی از کشورهایی همانند ایتالیا، فرانسه، دانمارک و اسپانیا که صاحب تکنولوژی می باشند نیز جلوتر است. فاصله ما با سرزمین آلمان که رتبه هفتم جهانی تشکیل فولاد را دارد، فقط ۴ میلیون تن است که ظرفیت تشکیل آن هم در سرزمین وجود دارد، چون ظرفیت تشکیل ۵۰ میلیون تن در سرزمین دیده شده و می‌توانیم به‌لحاظ کمیت در تشکیل فولاد به کشورهایی نظیر آلمان برسیم.

وی با گفتن این که صنعت فولاد در سرزمین از صنایعی است که از مزیت رقابتی برخوردار است، تصریح کرد: از نظر اقتصاددان‌ها، این مسئله زیاد مهمی است که یک صنعت مزیت رقابتی داشته باشد. در کتاب «کره جنوبی؛ ژنرال گسترش»، سیاست‌های پارک چونگ‌هی در گسترش کره جنوبی سپس از جنگ تشریح شده است. در این کتاب گفتن شده در این دوران بر مواردی تمرکز کردند که مزیت رقابتی داشته باشد.

لزوم تمرکز بر مزیت‌های رقابتی در صنعت فولاد

مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه با گفتن این که قطعاً ما باید بر مزیت‌های رقابتی تمرکز کنیم و این کار قطعاً باید مورد دقت سیاست‌گذاران باشد، او گفت: چنانچه به این کار دقت نکنیم، به بیراهه رفته‌ایم و منبع های سرزمین را به هدر خواهیم داد.

وی در ادامه با گفتن این که صنعت فولاد طی چند دهه قبل رشد بیشتر از ۸ درصدی داشته است، او گفت: سال قبل در صنعت فولاد، ظرفیت اسمی ۴۶ میلیون تن می بود و امروز این ظرفیت به ۵۰ میلیون تن رسیده است. این در حالی است که در سال خورشیدی قبل ۳۲ میلیون تن و در سال میلادی قبل نیز نزدیک به ۳۱ میلیون تن فولاد تشکیل کردیم.

 طیب‌نیا اضافه کرد: ضریب منفعت‌برداری از صنعت فولاد در دنیا نزدیک به ۷۸ درصد است و این مقدار در سرزمین ما نزدیک به ۶۸ درصد و تقریباً ۱۰ درصد کمتر از میانگین جهانی است. این یعنی علی‌رغم مزیت رقابتی، چون از ظرفیت‌ها خوب منفعت گیری نمی‌کنیم، نمی‌توانیم به‌خوبی رقابت کنیم.

او گفت: باید دقت داشت که این مقدار منفعت‌برداری ۶۸ درصدی با احتساب مجموعه‌هایی همانند فولاد مبارکه به دست آمده که با ۱۰ میلیون تن تشکیل فولاد، نزدیک به ۳۲ تا ۳۳ درصد تشکیل فولاد سرزمین را فراهم می‌کند و با صددرصد ظرفیت فعالیت دارد.

مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه او گفت: چنانچه مجموعه‌ای همانند فولاد مبارکه با منفعت‌برداری از ۱۰۰ درصد ظرفیت و مجموعه‌های فرد دیگر همانند فولاد خوزستان را که با ۸۰ تا ۹۰ درصد ظرفیت کار می‌کنند کنار بگذاریم، ضریب منفعت‌برداری صنعت سرزمین کمتر از ۶۰ درصد خواهد می بود و زیاد تر صنایع نیز حتی کمتر از ۵۰ درصد منفعت‌برداری دارند.

عدم توازن با اهمیت ترین چالش‌های ساختاری صنعت فولاد است

وی با اهمیت ترین چالش‌های ساختاری صنعت فولاد را عدم توازن دانست و در ادامه گفت: طی چند دهه که صنعت فولاد رشد خوبی داشته، تنها به گسترش کمّی دقت شده و در حقیقت گسترش پشتوانه علمی نداشته است؛ هرچند در صنایعی همانند فولاد مبارکه تلاش شد استراتژی‌ها دائم به‌روز شود؛ اما در کل صنعت این اتفاق نیفتاده است و ما را با عدم توازن مواجه کرده است.

عقب‌ماندگی در حوزه اکتشاف و منفعت‌برداری از معادن

وی با گفتن این که در بالادست و در حوزه اکتشاف و استخراج معادن به‌شدت از استانداردهای جهانی عقب هستیم، در ادامه گفت: این در حالی است که منبع های خوبی به‌اختصاصی در عرصه سنگ‌آهن در سرزمین وجود دارد و ما جزو ۱۰ سرزمین اول دنیا هستیم؛ اما به‌لحاظ اکتشاف با کشورهای گسترش‌یافته و پیشرو، فاصله زیاد بسیاری داریم.

چالش پراکندگی شرکت‌های تولیدی در زنجیره فولاد

وی با اشاره به لزوم همکاری شرکت‌های بزرگ با یکدیگر و این چنین ادغام شرکت‌های کوچک در شرکت‌های بزرگ او گفت: شرکت‌های بزرگ ظرفیت‌هایی دارند که شرکت‌های کوچک‌تر می‌توانند از آن‌ها منفعت گیری کنند.

عدم کفایت زیرساخت‌ها (شامل برق، گاز، بنادر، راه‌آهن)

طیب‌نیا به چهارمین چالش ساختاری صنعت فولاد پرداخت و او گفت: عدم کفایت زیرساخت‌ها شامل برق، گاز، بنادر، راه‌آهن نیز یکی دیگر از چالش‌های ساختاری این صنعت است که در ادامه به آن خواهم پرداخت.

باید در حوزه فولاد نگاه ملی داشته باشیم

طیب‌نیا با گفتن این که باید در حوزه فولاد نگاه ملی داشته باشیم، تصریح کرد: امروز نگاه به فولاد منطقه‌ای است و چنانچه نگاه ملی حاکم شود، تعداد بسیاری از مشکلات رفع خواهد شد.

لزوم ادغام شرکت‌های کوچک معدنی در سرزمین

وی اولین استراتژی را ادغام شرکت‌های کوچک و متوسط و راه اندازی شرکت‌های بزرگ معدنی دانست و او گفت: این عمل از ۱۰ سال قبل در چین اغاز شده و در همان سال‌ها، استراتژی چین، افت تعداد شرکت‌های فولادی و افزایش ظرفیت تشکیل این شرکت‌ها می بود که امروز تا حدودی نیز محقق شده است.

وی استراتژی بعدی برای حل چالش‌های صنعت فولاد را شراکت شرکت‌های بزرگ معدنی و فولادی در گسترش ظرفیت‌های تازه خبرداد و او گفت: این استراتژی در فولاد مبارکه جستوجو شده و برخی شرکت‌های دیگر نیز درصدد انجام این کار می باشند.

طیب‌نیا با گفتن این که اکنون شرکت‌هایی همانند فولاد مبارکه، گل‌گهر و تجلی، شرکت ستاره سیمین را در جنوب سرزمین در دست اجرا دارند، او گفت: این اتفاق باید ادامه اشکار کند و در کنار این ادغام‌ها، ظرفیت شرکت‌های بزرگ و خلأهای زنجیره فولاد در حوزه‌های بالادست و پایین‌دست اصلاح شود.

شرکت‌های مشترک اندوخته‌پذیر و پروژه‌محور به‌اختصاصی در حوزه‌های زیرساختی باید تشکیل شود

وی با گفتن این که شرکت‌های مشترک اندوخته‌پذیر و پروژه‌محور به‌اختصاصی در حوزه‌های زیرساختی باید تشکیل شود، افزود: سال‌ها در این عرصه از دولت‌ها خواست کردیم، اما اتفاقی نیفتاد؛ بعد خودمان اغاز کردیم و امروز بزرگ‌ترین هلدینگ حمل‌ونقل ریلی سرزمین در فولاد مبارکه راه‌اندازی شده و به خود فولاد مبارکه و شرکت‌های زیرمجموعه همانند فولاد هرمزگان، فولاد سنگان و… خدمات می‌دهد. این چنین در حوزه انرژی شرکت صناپ را برای فراهم انرژی راه‌اندازی کردیم.

مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه با گفتن این که نزدیک به ۲ هزار مگاوات تشکیل برق در دستور کار فولاد مبارکه است، افزود: این مقدار مازاد بر نیاز فولاد مبارکه است و می‌توانیم به دیگران نیز خدمت‌رسانی کنیم و این اتفاقات باید در مجموعه‌های فولادی رخ دهد.

او همین طور گفت: با این نگاه در فولاد مبارکه اکنون ۲ توربین نیروگاه ۹۱۴ مگاواتی با کلاس f در مدار قرار گرفته است. نیروگاه خورشیدی ۶۰۰ مگاواتی در شرق اصفهان که بزرگ‌ترین نیروگاه خورشیدی سرزمین است نیز تا ماه آینده ۲۰ مگاوات برق داخل مدار می‌کند و از ماه سپس، هر ماه، ۲۰ تا ۳۰ مگاوات از این نیروگاه در مدار قرار می‌گیرد. طی بازه وقتی حداکثر ۲ سال آینده نیز به منفعت‌برداری کامل خواهد رسید.

طیب‌نیا در خصوص اندوخته‌گذاری فولاد مبارکه در استخراج و منفعت‌برداری از میدان گازی نیز او گفت: مطالعات این مطرح بیشتر از یک سال و نیم است که انجام‌ گرفته و دریافت مجوزهای ملزوم در مرحله نهایی است. این مطرح با وزارت نفت انجام خواهد گرفت و با اجرای این مطرح، کل نیاز گروه فولاد مبارکه به گاز از این محل از بین بردن خواهد شد.

نیاز به اندوخته‌گذاری ۸ میلیارد دلاری برای تکمیل زنجیره فولاد

وی در خصوص فراهم آب موردنیاز فولاد مبارکه نیز او گفت: قبل از این که از سال ۱۴۰۰ به چالش انرژی برسیم، با چالش فراهم مواد اولیه روبه رو بودیم. این در حالی است که امروز چالش برق و گاز بر روی همه نیازها سایه انداخته است. در حوزه زیرساخت‌ها باید ۱۴ میلیارد دلار اندوخته‌گذاری داشته باشیم و نزدیک به ۸ میلیارد دلار اندوخته‌گذاری برای تکمیل زنجیره فولاد نیاز است. ازاین‌رو قرار است طی چند سال آینده ۲۱ میلیارد دلار در صنعت فولاد اندوخته‌گذاری شود؛ اما به این اعتبار در قسمت‌های دیگر سرزمین نیز نیاز داریم و باید اصلاحاتی در برنامه‌ریزی‌ها صورت گیرد.

افزایش تاب‌آوری زنجیره فولاد؛ یکی از راهکارهای نگه داری مزیت رقابتی این صنعت

وی افزایش تاب‌آوری زنجیره فولاد را یکی از راهکارهای نگه داری مزیت رقابتی این صنعت دانست و او گفت: این ویژگی در همه کشورها مورد دقت قرار گرفته و باید تحکیم شود؛ چراکه با افت تقاضای جهانی تشدید روال کربن‌زدایی مواجهیم و این در حالی است که امروز ۷۰ درصد از تشکیل فولاد جهان با روش کوره بلند انجام می‌شود. سیاست‌گذاری‌ها به سمتی است که طی دهه جاری، روال تشکیل فولاد به ۴۰ درصد راه حلهای دیگر و ۶۰ درصد کوره بلند برسد و تا سال ۲۰۵۰ این عدد برعکس شود.

سرانه مصرف فولاد در سرزمین نزدیک به ۲۴۰ تا ۲۵۰ کیلوگرم است

مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه پراکندگی شرکت‌های زنجیره و عدم‌کفایت زیرساخت‌ها را دیگر چالش‌های صنعت فولاد خبرداد و در ادامه گفت: امروز سرانه مصرف فولاد در سرزمین نزدیک به ۲۴۰ تا ۲۵۰ کیلوگرم به‌ازای هر نفر است. با این سرانه، مصرف ما نزدیک به ۲۰ میلیون تن است. اگر رشد اقتصادی بیشتر از ۸ درصد را محقق کنیم و کشورهای گسترش‌یافته را پشت سر بگذاریم و به سرانه مصرف ۴۰۰ کیلوگرم برسیم، مصرف فولاد سرزمین به نزدیک به ۳۰ میلیون تن در سال ۱۴۱۰ خواهد رسید.

عدم توازن یعنی تنها در سال قبل مجوز تشکیل ۲۰ میلیون تن فولاد صادر کرده‌ایم

وی با گفتن این که ظرفیت‌های جاری تشکیل فولاد نزدیک به ۵۰ میلیون تن است و برنامه ۱۴۰۴ رسیدن به ظرفیت اسمی ۵۵ میلیون تن است، اضافه کرد: مطرح‌های گسترش‌ای در دست اجرا با نزدیک به ۲۰ درصد پیشرفت فیزیکی نیز ۶۷ تا ۶۸ میلیون تن است و مقدار مجوزهایی که صادر شده نیز نزدیک به ۱۴۵ میلیون تن است. این اعداد گویای عدم توازن در صنعت فولاد است؛ چراکه برنامه ما تشکیل ظرفیت ۵۵ میلیون تنی بوده و تنها در سال قبل مجوز تشکیل ۲۰ میلیون تن فولاد را صادر کرده‌ایم، با توجیه این که مطابق قانون نمی‌توانیم مجوز صادر نکنیم.

ذخایر معدنی جاری سرزمین تا ۱۴ سال آینده نیاز صنایع فولادی را فراهم می‌کند

طیب‌نیا با پافشاری بر این که اگر فقط برنامه محقق شود و بتوانیم تنها ۵۵ میلیون تن فولاد تشکیل کنیم، بر پایه ذخایر حاضر طی ۱۳ تا ۱۴ سال و در خوش‌بینانه‌ترین نزدیک به ۲۰ تا ۲۵ سال آینده امکان تشکیل فولاد وجود دارد، ابراز کرد: با این شرایط از سال ۱۴۲۰ تا ۱۴۲۵ صنعت فولاد مزیت رقابتی خود را از دست خواهد داد و به یک واردکننده مواد اولیه تبدیل می‌شود.

وی پراکندگی زیاد زنجیره فولاد را دیگر چالش این صنعت خبرداد و افزود: در سرزمین، طی سالیان متوالی، مطرح‌های کارشناسی‌شده بر پایه مطرح‌های آمایش و برنامه علمی و مبتنی بر مطالعات اقتصادی و علمی پیاده‌سازی نشده است و به‌جای مجوز برای احداث کارخانه‌هایی با مقیاس اقتصادی، کارخانه‌های زیر یک میلیون تن تشکیل، مجوز می‌گیرند و نام این کار را عدل گسترش‌ای و گسترش مناطق محروم می‌گذارند؛ اما با اندوخته ملی کاری می‌کنند که مدام نیازمند هزینه است؛ همان کاری که در حوزه انرژی انجام شد چراکه با این شرایط نمی‌توانیم رقابت کنیم.

۷۵ شرکت فولادی در سرزمین، کمتر از ۵۰۰ هزار تن تشکیل دارند

بنابر اظهارات مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه ، اکنون بیشتر از ۲۰۰ واحد تولیدکننده در زنجیره فولاد در سرزمین وجود دارد که ۳۰ میلیون تن فولاد تشکیل می‌کنند. از این تعداد، ۷۵ شرکت کمتر از ۵۰۰ هزار تن تشکیل دارند. از این تعداد تعداد بسیاری نیز زیر ۱۰۰ هزار تن می باشند و این یعنی صنعتی کاملاً غیراقتصادی. این در حالی است که در دنیا برای رقابت‌پذیری، ناظر ادغام شرکت‌ها برای تشکیل شرکت‌هایی با ظرفیت ۵۰، ۷۰، ۱۰۰ و ۱۵۰ میلیون تن هستیم.

طی سه سال تازه، قیمت برق برای صنعت فولاد ۸ برابر شده است

وی با اشاره به حالت زیرساخت‌های صنعت فولاد او گفت: یکی از مزیت‌های صنعتی در سرزمین وجود انرژی است که یقیناً قیمت این انرژی مناسب می بود؛ اما طی سه سال تازه برق، قیمت برق صنعت فولاد ۸ برابر شده و رفته‌رفته این مزیت نیز در حال تبدیل شدن به یک نقطه‌ضعف و چالش است.

طیب‌نیا با گفتن این که در حوزه برق، طی یک دهه قبل، رشد مصرف نزدیک به ۵ درصد و رشد ظرفیت ۳ درصد بوده است، در ادامه گفت: ازاین‌رو هر سال چالش ما در حوزه برق زیاد تر می‌شود. در حوزه گاز طبیعی نیز این چالش وجو دارد. ما برای سال آینده پیش‌بینی تراز منفی نزدیک به ۵۴ میلیون مترمکعب را در فصل سرد داریم. با همین روال در سال ۱۴۲۰ پیش‌بینی ۱۹۳ میلیون مترمکعب تراز منفی گاز را خواهیم داشت.

لزوم تشکیل حکمرانی خوب در صنعت فولاد

وی با اشاره به راهکارهایی برای حل چالش‌های زنجیره فولاد در سرزمین تصریح کرد: باید در حوزه‌های زیرساختی، حوزه‌های زنجیره، مطرح‌هایی که اکنون در دست اجراست و جابه‌جایی‌هایی که باید در مطرح‌های قبلی صورت گیرد، تغییراتی را اعمال کنیم. به هر جهت در تعداد بسیاری از حوزه‌ها ازجمله صنعت فولاد باید حکمرانی خوب را تشکیل کنیم. یقیناً در برخی از حوزه‌ها همانند انرژی اصلاً حکمرانی نداشتیم.

مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه اضافه کرد: در حوزه فولاد نیز باید شرایطی تشکیل کنیم و اصلاحاتی انجام دهیم. در این عرصه نمی‌توان از دولت انتظار داشت و باید به سمت خودتأمینی برویم. ما این عمل را در فولاد مبارکه از ۲ سال و نیم قبل اغاز کردیم. هرچند افراد بسیاری ما را مذمت کردند؛ اما امروز ما ۸۰ لکوموتیو، ۵ هزار واگن داریم و سال قبل ۵۰۰ کامیون خریداری کردیم.

باید با افزایش تاب‌آوری خود ۲۰ میلیون تن صادرات داشته باشیم

مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه با گفتن این که سیاست‌های کشورهای اروپایی و کشورهای گسترش‌یافته به سمت مصرف فولاد کم‌کربن رفته است، او گفت: اگر ما تاب‌آوری صنعت فولاد را افزایش ندهیم، نمی‌توانیم طی سال‌های آینده در بازارهای جهانی حرفی برای گفتن داشته باشیم. این در حالی است که چین صادرات ۱۱۵ میلیون تنی را در دستور کار دارد.

وی تصریح کرد: افزایش صادرات فولاد چین به معنی واردات این محصولات به سرزمین ما و بازارهای مشترک است؛ ازاین‌رو باید تاب‌آوری خود را افزایش دهیم و ۲۰ میلیون تن صادرات داشته باشیم.

طیب‌نیا اضافه کرد: باید تاب‌آوری خود را افزایش دهیم تا در شرایط بحران به‌شدت به حالت اول برگردیم. مجموعه تاب آور مجموعه‌ای است که در صورت برگشت از بحران به شرایط بهتری می‌رسد.

او گفت: شرکت فولاد مبارکه با اقداماتی که در راستای افزایش تاب‌آوری انجام داد، طی ۲ سال تازه، علی‌رغم محدودیت‌های انرژی، تشکیل خود را افزایش داد؛ اما تشکیل دیگر شرکت‌ها افت یافت.

وی با گفتن این که فولاد مبارکه با داشتن بیشتر از یک درصد جی‌دی‌پی (GDP) سرزمین و بیشتر از ۴.۵ درصد جی‌دی‌پی قسمت صنعت می‌تواند این ادعا را داشته باشد که زیاد تر از دیگر صنایع تاب‌آوری دارد و می‌تواند الگویی موفق برای دیگر صنایع باشد، اضافه کرد: فولاد مبارکه در دهه قبل خودکفایی و مبارزه با تحریم‌ها را در برنامه داشت و در دهه جاری خودتأمینی و افزایش تاب‌آوری استراتژی مهم فولاد مبارکه است. امروز استراتژی که برای فولاد مبارکه در نظر گرفته شده، ورود به کسب‌وکارهای تازه است تا بتوانیم تاب‌آوری مجموعه خود را افزایش دهیم و ۲۰ درصد از درآمد فولاد به‌طور سالانه از محل این کسب‌وکارها فراهم شود.

مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه او گفت: درآمد شرکت فولاد مبارکه در برنامه چشم‌انداز ۱۵ میلیارد دلار در نظر گرفته شده و برای این شرکت ۵ استراتژی مهم مد نظر قرار گرفته است. منفعت‌برداری حداکثری از ظرفیت‌های حاضر و گسترش متوازن را در دستور کار داریم که برای تحقق آن و به‌منظور گسترش نوآوری، صندوق اندوخته‌گذاری خطرپذیر را با اندوخته اولیه یک هزار میلیارد تومان تأسیس کردیم. این چنین از بیشتر از ۳۰ شرکت دانش‌بنیان و شرکت نوپا حمایتکردیم و امیدواریم این‌ها ظرف یکی دو سال آینده به بار بنشیند.

پرورش مدیران و ارامش سیاست‌ها

وی تصریح کرد: در عرصه گسترش پایدار، سیاست‌های جدیدی اتخاذ کردیم و گسترش اندوخته انسانی به‌گفتن یکی از محوری‌ترین کارها در دستور کار دارد. ما اگر بخواهیم موفق باشیم باید به پرورش مدیران و این چنین ارامش سیاست‌ها دقت کنیم؛ قضیه‌ای که در سرزمین ما یک ضعف محسوب می‌شود.

طیب‌نیا ابراز امیدواری کرد که جلسات بازدید چالش‌های صنعت فولاد استمرار داشته باشد تا ناظر شکوفایی و گسترش متوازن صنعت فولاد باشیم.