همه چیز از کتاب نخواندن خانواده اغاز می͏ شود

۲۴ آبان ماه روز کتاب و کتابخوانی است. این روز و هفته آن که نام کتاب را با خود دارد، فرصتی است تا مجدد درمورد اهمیت کتاب و جایگاه کتابخوانی سخن بگویید کنیم. تاریخ فرهنگ اصفهان که همراه با وجود اندیشمندان و علما، وجود مدارس علمیه و نگارش هزاران کتاب را در خود دارد، تاریخی پر از زیبایی و همراه با درخشش جاودانه است. با این وجود و در این چنین شهری که بی شک باید نصف جهان کتاب هم باشد، کتاب و کتابخوانی از جایگاه واقعی خود برخوردار نیست. نویسندگان و مولفان آثار مکتوب، خود باید قضاوت کنند که چرا داستان کتاب و کتابخوانی به اینجا رسیده است. برای یافتن جواب این عزیزان سری به بایگانی گفتگوهای خودمان زدیم. در طول سه سال قبل و از بین بیشتر از صد گفتگو با نویسندگان و شاعران گوناگون از سراسر سرزمین، سراغ جواب های نویسندگان و شاعران اصفهانی رفتیم. از آنها پرسیده بودیم که «شما علت کم خواندن کتاب در جامعه را چه می‌دانید؟ سهم نویسندگان و شعرا در این‌ بین چه مقدار است؟». در این متن سراغ نظرات فاطمه نصر، مریم کلباسی، عباسعلی صالحی، سمیه سمساریلر، لیلا میرباقری، پرویز حسینی، فریده لشنی، آزیتا مسجدی، مریم معینی، محمد پورگِردی و فریبا نساج پور رفته ایم. با هم جواب این نویسندگان و شاعران را به ترتیب زمان جواب از قدیم به تازه می خوانیم:

-فاطمه نصر، شاعر:

من تا این مدت هم به‌درستی  علت این که مردم نسبت به کتاب و کتاب‌خوانی بی مهر می باشند را نمی‌فهمم … متأسفانه مردم ما یک‌صدم غذای جسم برای غذای روحشان قیمت قایل نیستند که این زیاد تأسف‌بار است احتمالا باید از کودکی فرزندانمان را با کتاب و کتاب‌خوانی آشنا کنیم باید کتاب‌خوانی از کودکی فرهنگ‌سازی شود احتمالا نسل‌های بعدی جبران این خسارت را بکنند.

-مریم کرباسی، شاعر:

بخشی از این مشکلات به کتاب نخواندن خانواده بازمی‌گردد. هنگامی خواندن کتاب یک امر روزمره محسوب شود آن‌گاه جامعه به خودآگاهی خواهد رسید و نسبت به مسائل حوالی خود بی اعتنا نخواهد می بود. شاعران و نویسندگان تولیدات ادبی خود را انجام خواهند داد ولی این متولیان ادبی و فرهنگی سرزمین می باشند که باید با پشتیبانی‌های خود این آثار را با کم‌ترین هزینه در اختیار جامعه قرار دهند که متأسفانه این چنین نیست.

-عباسعلی صالحی، مترجم:

عوامل بسیاری علتمی͏شوند تا سرانه مطالعه کتاب در یک جامعه پایین بیاید. در کنار همه عوامل، به نظرم در وهله اول همه چیز از خانواده اغاز می͏شود و پدر و مادر. کودکی که در خانواده پدر و مادری کتاب‌خوان دارد، طبق معمول از کتاب روگردان نخواهد شد. بدیهی است که ملزوم است از نویسندگان و مترجمان و ناشران اختصاصی آثار کودک – نوجوان در این راه دوچندان حمایتمالی و معنوی کرد.

  -سمیه سمساریلر، نویسنده و مترجم:

اگر کم می‌خوانند لابد کار فرد دیگر که برایشان مهم‌تر یا دلنشین‌تر است را  انجام خواهند داد. من هیچ‌زمان نخوانده‌ام که بیش‌تر خوانده باشم. از این‌که دوست داشته‌ خودم را برای دیگران تجویز کنم هم خوشم نمی‌آید. به ترویج کتاب‌خوانی هم باور ندارم. ترویج کتاب‌خوانی نمی‌کنیم. گمانم جملات دستوری یا فرمایشی اگر قرار می بود میل و اشتیاقی بیافریند ناظر صحنه‌های متفاوت‌تری در جامعه بودیم. یادم نمی‌آید به فردی حرف های باشم کتاب بخواند؛ اما دوست دارم از مردم بپرسم دوست دارند چه فعالیتی انجام بدهند؟ آیا سوال خاصی در ذهنشان هست؟ جواب سوال‌هایشان را کجا اشکار می‌کنند؟ و ازاین‌دست. سهم من نویسنده این است که به‌جای این‌که فکر کنم چرا نمی‌خوانند، کار کنم و مختصات خودم و جامعه‌ام را در بستر زمان و مکان بهتر و بهتر بشناسم. از خودم بپرسم آیا متنی که می‌نویسم خواندنی است؟ چرا می‌نویسم؟

-لیلا میرباقری، نویسنده:

علت مهم را آموزش‌وپرورش و خانواده می‌بینم سپس نویسنده. ولی نویسنده هم باید مطابق با زمان و سلیقه و فهمیدن جامعه پیش برود.

– پرویز حسینی؛ شاعر، مترجم و منتقد:

سهم مؤلف از کتاب که نهایت ۲۰ نسخه از کتابش است که رویش نمی‌شود بفروشد و همه هدیه داده می‌شود. مردم هم که به علت مشکلات اقتصادی و گرانی کتاب آن را از سبد خرید خود حذف کرده‌اند.

– فریده لشنی، نویسنده و شاعر:

با وجود مشغله‌های زندگی، کتاب نوعی فراغت حال و رهایی در دنیای ناشناخته‌ها و سخن‌های تازه است. ولی جامعه ما بافرهنگ کتاب‌خوانی بیگانه است و رسانه‌ها هم در این مورد کاری انجام نمی‌دهند یقیناً فضای مجازی به نظرم سهم زیاد بسیاری در شکل‌گیری این قضیه دارد. نویسندگان سهم مهمی در این مورد دارند با اراعه کارهای ناب و آثار واقعی و دلنشین، می‌توانند کتاب‌خوانی را گسترش دهند.

-آزیتا مسجدی اصفهانی

از نگاه من بشتر این در بستر جامعه و به وسیله تشویق و آگاهی که باید انجام بشود تا یک فرد از کودکی کتاب خوانی را محوریت زندگی خود قرار دهد که انجام نمی شود، وگرنه خود به خود نمی توان به افراد یک جامعه عیب کتاب خوان نبودن را داخل کرد. احتمالا بهتر هست که نویسنده هم فرزند زمانه اش باشد و بنویسد.

-مریم معینی، نویسنده:

به نظر من الان کتاب متولیانی دارد که تلاش می کنند تفکر خودشان را به خواننده القا کنند که این به خوانندگان کتاب صدمه می رساند و سطح مطالعه را پایین می آورد.

_ محمد پورگِردی، نویسنده داستان و فیلمنامه:

مولفان و ناشران سهم زیاد مقداری دارند. نظام سیاسی و نظام آموزش و پروش بیشترین تاثییر را دارند. این که از طریقِ نگارش و انتخاب بهترین گزینه ها و شیوه ها در کتابهای درسی، بتوان بچه ها را از کتاب گریزان نکرد بهترین درمان و نظر برای خوانش کتاب است.

-فریبا نساج پور ، داستان نویس:

دغدغه های بی شمار زندگی مردم، از بین رفتن قیمت های معنوی و فضای مجازی جای خالی کتاب را پر کرده است.