فرصتی مجدد به فرش دستباف دهیم

 در روزگاری سهم فرش دستباف کشورمان از کل صادرات غیرنفتی ۱۷.۵درصد می بود اما اکنون به کمتر از یک درصد رسیده است.

یک هشدار که صدای آن سال‌ها است شنیده می‌شود وگویای سقوط جایگاه این کالای پربهای ایرانی دربازارهای مقصد است.

 حقیقت آن است چالش‌هایی در این سال‌های تحریم، گریبان فرش ایران را گرفته است که آن را نه‌فقط در داخل، بدون مشتری وبی رونق بلکه صادراتش را نیز به کما برده است.

نوسانات ارز وتغییرقیمت ابریشم،  به‌علاوه رکود اقتصادی در بازارهای وارداتی و آشفتگی و مشکلاتهای سیاسی از موانعی است که به‌مرور زمان جهت کناره‌گیری ایران و ورود رقبای تازه به این بازار پرطرفدار شد.

 ودر کنار این‌ها بنا به حرف های فعالان این حوزه ،تحریم‌ها و سیاست‌های نادرست ارزی داخل سرزمین هم به افت صادرات فرش ایرانی دامن زده و شرایطی را پدید آورد که با دقت به توانایی چند سال تازه ،به نظر نمی‌رسد عزم چندانی برای تحول آن در بین متولیان ،وجود داشته

براین مبنا است که قیمت صادرات فرش دستباف ایرانی از بیشتر از سالانه ۲ میلیارد دلار در سال ۱۳۷۳ به ۵۰ میلیون دلار  در سال ۱۳۹۷ که اغاز تحریم‌های مجدد آمریکا می بود و اکنون هم سالانه به  ۴۰ میلیون دلار ،کم شدن کرده که به‌راستی آمار ناامیدکننده‌ای است.

شرایطی که باوجود شهرت ،کیفیت و پیشینه فرش دستباف ایرانی ، دست‌مقداری از فاجعه برای این صنعت ندارد.

ودرپی آن کشورهایی همانند هند،پاکستان ،نپال وچین با ورود قوی به این عرصه توانستند موقعیت خوبی را برای خود تسخیر نمایند.

قابل تامل آنکه در این برهه ناخوشایند ،تولیدکنندگان هم با دلسردی از ادامه فعالیت ، پای خود را از این میدان بیرون کشیده وبه این باور رسیدند که ادامه فعالیت برایشان صرفه‌ای ندارد.

برخی هم باوجود تبلیغات و جذابیت‌های  آن‌سوی مرزها، مهاجرت را برگزیده تا این هنر خود را در شرایط مناسب‌تر با درآمدزایی بالاتری ادامه دهند.

فرش اصفهان را دریابید

اما اصفهان  از برترین مراکز تشکیل فرش ایران که  اراعه‌کننده زیباترین وبی نظیر ترین فرش دستباف جهان بوده است امروز درچه شرایطی قرار دارد؟

بازارهای مقصد این سرزمین کدام است ؟

آیا تا این مدت هم فرش اصفهان ، طرفداران جهانی خود را دارد؟

بدون شک سهم ۱۲ درصدی فرش اصفهان از صادرات سرزمین، زیاد ناچیز و مشتریان آن‌هم محدود به چند سرزمین همانند روسیه، چین ،آلمان و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس شده است.

هرچند پیش از آن مشتریان فرش اصفهان ،زیاد زیاد تر و آمریکا هم از خریداران مهم این محصول بشمار می‌رفت.

اما در این  سال‌های پسا تحریم ، کم کم ،خریداران مهم، حذف و بازارهای دیگر را برگزیدند.

به‌طوری که اکنون فرش ترکیه،هند و  پاکستان ،جانشین اصفهان دربازارهای دنیا شده است.

در این حال تا این مدت هم فرش اصفهان باوجود طراحی بی همتا ،پیشینه قوی و کیفیت قابل‌قبولش موردتوجه مشتریان بین‌المللی قرار دارد.

در همین جهت سعید عصاچی رئیس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف استان اصفهان در یادداشتی با اشاره‌ای به شناخت فرش اصفهان درهمه جهان می‌گوید: فرش ایران یک برند است و در همه دنیا، دو واژه فرش و ایران باهم پیوند خورده؛ از طرفی استان اصفهان، به علت تنوع در ۱۲ سبک گوناگون، از ستون‌های مهم فرش دستباف ایران است و برند فرش اصفهان را نیز در همه دنیا می‌شناسند.

این مسئول در گفتگو با اصفهان امروز قطع روابط ایران با تعداد بسیاری از کشورها را در این چند سال تحریم ،عامل مهم برای کم‌رنگ شدن صادرات فرش گفتن می‌کند.

او اظهار می‌کند: به‌غیراز تحریم‌های خارجی وگرانی ارز،خود تحریمی‌ها هم دلیلی  مهم‌تر، برای کسادی بازار فرش شده است.

به‌طوری‌که مانع ها و محدودیت‌هایی همانند پیمان‌سپاری ارزی یکی از چالش‌های بزرگ درمسیر فعالان شده و صادرات را کاهشی کرده است.

این فعال یادآور می‌شود: اگرچه دستوراتی درزمینهٔ از بین بردن مانع ها ارزی صادر گشته اما هم چنان اجرایی نیست.

از طرفی اخذ گمرگی و مالیات از فرش‌هایی که زمان‌زمان کوتاهی برای شرکت در نمایشگاه به خارج از سرزمین برده می‌شود از دیگر مشکلات است که فعالان را منصرف از اقداماتی درجهت رونق تجارت کرده و چندین دفعه پیگیری اما پاسخی ندیده‌ایم.

او ادامه می‌دهد: اما چالش دیگر ،به گرانی مواد اولیه بازمی‌گردد که قسمت بسیاری از آن وابسته به نرخ ارز و واردات بوده و قیمت‌ها گران و کیفیت مواد هم مناسب نیست که همین نوشته ،گاه جهت کم شدن مرغوبیت فرش دستباف می‌شود.

این مسئول گفتن می‌کند :حال در این شرایطی که کشورهای دیگر با تولیدات دلنشین‌تر،بروزتر و ارزان‌تر داخل رقابت شده‌اند اشکار است فرش دستبافت ایران ،بدون مشتری می‌ماند.

که نتیجه آن افت صادرات ،بی‌رغبتی  تولیدکننده و بی‌انگیزه بودن بافنده به علت دستمزد کم ، برای ادامه کار است و به جستوجو خود بیکاری بسیاری را داشته است.

وتاکید می‌کند :چندین دفعه حرف های‌شده است اگر حالت تشکیل، همین‌طور پیش برود این تعداداندک بافنده نیز از بین می‌رود .چه‌بسا زمان‌ها است که دیگر نسل جوان علاقه‌ای برای ورود به این عرصه نشان نمی‌دهند وزمانی هم که بافنده نباشد اشکار نیست آینده صنعت فرش چه می‌شود.

او تصریح می‌کند: درصورتی‌که با از بین بردن مانع ها اشاره‌شده  اگر فعالان از تجار تا تولیدکننده و بافنده به فروش کار خود مطمعن داشته باشند شرایط تحول می‌کند و بازار ،تحرک مجدد خود را اشکار خواهد کرد.

به حرف های عصاچی علی‌رغم کسادی بازار ،اما جایگاه فرش اصفهان باوجود اصالت و قدمت شناخته‌شده در بازارهای جهان تا این مدت هم قابل‌دقت و مشتریانی را از سراسر جهان برای خود نگه داری کرده است.

فقط ملزوم است با دقت زیاد تر به این حوزه وتلاش برای رهایی از محدودیت‌های آن ، جایگاه این هنر- صنعت مورد قیمت را ارتقا دهیم.

فرش ایران ،مجدد به عرش برسد

اصلاح سیاست‌ها، حمایتاز تولیدکنندگان و صادرکنندگان و اندوخته‌گذاری در بازاریابی بین‌المللی ازجمله اقداماتی است که برای نجات فرش ایرانی ،نظر می‌شود.

محصولی که بنا به اذعان هنرمندانش ، منشوری چندوجهی است که هنر، فرهنگ، اشتغال، اقتصاد و ارزآوری، از وجوه آن بشمار می‌آیند.

واگر دیدگاه‌ها نسبت به این کالا این‌گونه باشد و نگاه‌ها به این سمت رود که فرش علاوه بر هنر بودنش، اندوخته بزرگی برای درآمدزایی و اشتغال‌زایی هم محسوب می‌شود این هنر- صنعت را می‌توان مجدد بر عرش رساند.

حال‌آنکه با ادامه بی‌مهری‌ها نسبت به آن احتمالا در سال‌های آینده که زیاد هم دور،به نظر نمی‌آید  جایگاه این چنین کالایی نه در خانه‌های مردم ایران و نه در کشورهای جهان ،بلکه در موزه‌ها باشد.

یک حمایتاصولی می‌طلبد که قطعاً به‌دست متولیان این صنعت محقق می‌شود، تا مجدد فرش ایرانی رتبه والایش را در جهان به دست آورد.