از شوق «پایتخت» تا رنج حیوانات صفه

اصفهان در سریال« پایتخت ۷»  نقش پررنگ تری دارد. از وجود یک بازیگر زن با لهجه اصفهانی تا پخت بریان، غذای سنتی اصفهان؛ اما یک سکانس در تکه بیستم این سریال باز نام اصفهان را به فضای رسانه‌ای کشاند.

سکانس شوق‌انگیز نبرد «بهتاش» و «خرس» در این تکه، یک شب پرهیجان و پرواکنش در شبکه‌های اجتماعی رقم زد. خرسی که یا نمود اختصاصی می بود یا تن‌پوش، تبدیل شد به قهرمان یا ضدقهرمانی که مخاطبان را شوکه کرد. اما در بین تحسین‌ها و شوخی‌ها، یک سوال مهم به آرامی اما پررنگ خودش را نشان داد: این خرس واقعی از کجا آمد؟

مطابق حرف های عوامل این سریال این حیوان، همان خرس باغ‌وحش صفه اصفهان است؛ جایی که سال‌ها است محل انتقاد و اعتراض فعالان محیط‌زیست و حامیان حقوق حیوانات بوده. جایی که با وجود تبلیغات، هم چنان تصویری از اسارت، افسردگی و رنج حیواناتی‌ست که حق زندگی آزاد دارند.

بر پایه اظهارات مسئولان شهری، باغ‌وحش صفه با ۳۳۰ حیوان از ۳۵ گونه، در نوروز امسال پذیرای هزاران بازدیدکننده می بود؛ اما پشت این جاذبه گردشگری، واقعیتی تلخ نهان است. گرمای طاقت‌فرسای تابستان پیش‌روی اصفهان، قفس‌های تنگ، شرایط غیراستاندارد نگهداری، و نبوده است قوانین حمایتی از حیوانات، این مکان را به «اسارتگاه مدرن» تبدیل کرده است؛ جایی که حتی پرندگان شکاری با بال‌های چیده‌شده، از پرواز محروم شده‌اند.

کارشناسان و حامیان محیط‌زیست می‌گویند باغ‌وحش صفه نه آموزشی است، نه تفریحی. حتی اگر نیت آموزشی هم باشد، اسارت حیوانات مطلب اشتباهی به کودکان می‌دهد؛ این که حیوانات اسباب سرگرمی‌اند، نه موجوداتی با حق حیات و آزادی.

با این که جهان زمان‌ها است از مفهوم سنتی باغ‌وحش عبور کرده و به‌سوی باغ‌وحش‌های مجازی، پناهگاه‌های حیات وحش و سیاست‌های حفاظتی واقعی حرکت کرده است. در ایران اما، تا این مدت شهرداری‌ها باغ‌وحش را با شهربازی و مکان‌های تفریحی و گردشگری در یک ردیف می‌دانند: فقط یک «امکانات شهری».

خرسی که در «پایتخت» دقایقی نقش‌آفرینی کرد، اکنون بهانه‌ای شده تا بار دیگر سرنوشت حیوانات در باغ‌وحش صفه و امثال آن مورد دقت قرار گیرد. حیواناتی که نه در قاب تلویزیون، بلکه در قفس‌های واقعی، زیر آفتاب داغ، بی‌آنکه فرصتی برای فرار داشته باشند، نفس می‌کشند.

آیا زمان آن نرسیده که اصفهان، شهری با این همه پیشینه فرهنگی، جاذبه تاریخی و زیست‌محیطی، راهی نو در پیش بگیرد؟ شهری که به جای قفس، مفهوم «شهر بدون اسارت» را به عکس بکشد؟