چهلستون، زیر چرخ موتورهای لهستانی

اصفهان امروز-راضیه چنگیز نائین: هفدهم اردیبهشت به مناسبت هشتاد و سومین سالگرد ورود کودکان لهستانی به ایران، اصفهان میزبان گروهی از موتورسواران لهستانی با گفتن «مطلب‌آوران صلح» می بود، گروهی که سفری نمادین از لهستان تا اصفهان را اغاز کرده بودند و باهدف صلح و یادآوری دوستی تاریخی بین دو ملت  با موتورهایشان از ایران عبور کردند و یکی از ایستگاه‌های مهم آنها که با استقبال مسئولان استان نیز مواجه شد کاخ چهلستون می بود و رویدادی مهم و قابل‌دقت در راستای افزایش روابط فرهنگی دو سرزمین ایران و لهستان و یادآوری تاریخ مهربانی مردم ایران در میانه جنگ جهانی دوم و ترقی دیپلماسی عمومی و گردشگری برای استقبال از این گروه از موتورسواران در یکی از مهم ترین باغ های تاریخی اصفهان برگزار شد.

فردی نمی‌تواند منکر اهمیت این سبک رویدادها و مطلب و مقصد آن شود. وجود چهره‌های بین‌المللی در کنار یک تاثییر جهانی همانند چهلستون، عکس مثبتی از اصفهان در ذهن جهانیان می‌سازد؛ آن هم در دورانی که عکس ایران نیازمند بازسازی و بازتعریف است. اما این اتفاقات با همه جنبه‌های مثبتش با انتقادهای به جا و درستی نیز از طرف فعالان میراث‌فرهنگی و مردم مواجه شد.  تصاویر انتشار شده از موتورسواران در داخل محوطه چهلستون بار دیگر او گفت و گو بی‌توجهی به نگه داری حریم آثار تاریخی را به بین آورد. چهلستون، میراث ثبت‌شده جهانی یونسکو، باغی است که نه فقط به علت معماری‌اش، بلکه به‌خاطر فضای طبیعی، کاشی‌کاری‌ها، نقاشی‌ها و ساختارهای چوبی‌اش شناخته می‌شود؛ و همانند هر بنای تاریخی دیگر، به‌شدت در برابر لرزش‌ها، آلاینده‌ها و حتی تردد سنگین حساس است. سوال و انتقاد اینجاست که آیا وجود موتورسیکلت‌ها در حریم این چنین بنایی با اصول حفاظتی و استانداردهای یونسکو هم‌خوانی دارد؟ آیا برگزاری یک مراسم فرهنگی، باید به قیمت صدمه احتمالی به میراثی با این اهمیت همه شود؟ و چرا برگزارکنندگان این رویدادها به تبعات ورود بی‌ضابطه موتورسواران خارجی به حریم تاریخی چهلستون فکر نکرده‌اند؟ آیا این وجود با هماهنگی و برنامه‌ریزی دقیق صورت‌گرفته و آیا کارشناسان میراث‌فرهنگی قبل از ورود موتورسیکلت‌ها برسی صدمه را انجام داده‌اند؟ یا فقط باهدف نمادسازی و ثبت یک قاب قشنگ، بخشی از اصول حفاظتی نادیده گرفته شده است؟ اینها مواردی می باشند که افکار عمومی را درمورد این اتفاقات حساس کرده است.

مسئله مهم اینجاست که در رابطه میراث تاریخی، باید وسواس داشت. توانایی نشان داده که صدمه به آثار تاریخی، تدریجی، خاموش و غیر قابل برگشت است. حتی لرزش خفیف موتورهای سنگین روی کف‌پوش‌های سنتی یا عبور از کنار دیوارهای قدیمی، در درازمدت می‌تواند مشکل‌ساز شود.

هرچند وجود این موتورسواران لهستانی، فرصتی می بود برای یادآوری قسمت مهمی از تاریخ پرافتخار مردم اصفهان و یادآوری روزهایی که مردم اصفهان، خانه و قلبشان را به روی پناه‌جویان لهستانی باز کردند و روایت این داستان برای نسل امروز و بازتاب جهانی آن، بی‌شک از قیمت بالایی برخوردار است. اما کاش این روایت را جوری گفتن می‌کردند که هم مطلب دوستی را رساند و هم به یادگاری‌ها و میراث تاریخی شهر احترام گذاشته شود.

بناهای تاریخی سند زنده از فرهنگ، هنر و تاریخ ایران می باشند و مراقبت از آن‌ها، مسئولیت مهمی است.  ای‌کاش مسئولین و متولیان برگزاری مراسم‌ها و رویدادها در کنار ساختن عکس مثبت از ایران، مواظب آنچه نسل‌ها قبل ساخته‌اند هم باشند و نسبت به نگه داری میراث تاریخی وسواس و حساسیت بیشتری نشان دهند.