تهدید تاریخ اصفهان در سایه سکوت یونسکو

در روزهایی که خاورمیانه از التهاب عبور کرده و داخل دوره‌ای خطرناک از درگیری‌های آشکار شده، بار دیگر سایه‌ جنگ بر یکی از کهن‌ترین و باارزش‌ترین گنجینه‌های فرهنگی جهان افتاده است؛ اصفهان، شهری با بیشتر از دو هزار تاثییر تاریخی ثبت‌شده، اکنون نه فقط در معرض تهدید نظامی، که در معرض جنایت فرهنگی است.

به حرف های‌ امیر کرم‌زاده، مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان، این استان تنها در خود چندین تاثییر ثبت‌شده در فهرست میراث جهانی یونسکو دارد؛ از جمله میدان نقش جهان، کاخ چهل‌ستون، مسجد جامع اصفهان و بناهای تاریخی شهرهای نطنز و نوش‌آباد. آثار و بناهایی که نه فقط دارایی ملت ایران، بلکه ثروتی جهانی‌اند.

بر پایه کنوانسیون ۱۹۵۴ لاهه برای حفاظت از اموال فرهنگی در زمان مخاصمات مسلحانه و پروتکل‌های الحاقی آن، هرگونه دعوا به اماکن فرهنگی و تخریب آن‌ها، جنایت جنگی برداشت شده و مسئولیت بین‌المللی برای دولت متجاوز به جستوجو دارد. آثار تاریخی اصفهان در جنگ تحمیلی نیز بر تاثییر دعوا‌های هوایی رژیم بعث چندین دفعه صدمه دید تا این که  بالاخره مسئولان سازمان یونسکو به تخریب برخی از آثار تاریخی ایران از جمله اصفهان عکس العمل نشان دادند و نسبت به آن اظهار نگرانی کردند؛ تا به نظر ایران قطعنامه‌ای در مجمع عمومی یونسکو تصویب شد که در آن از همه سرزمین‌ها خواسته شد به مفاد معاهده ۱۹۴۵ لاهه در دوران جنگ پایبند باشند. سوال اینجاست: در شرایطی که مقام‌های رسمی هشدار داده‌اند موج انفجارها می‌تواند به این آثار تاریخی صدمه رساند؛ اما در تجاوز اسرائیل به این سرزمین چرا تا این مدت صدایی از یونسکو و نهادهای مسئول در نمی‌آید؟

ما در جهانی زندگی می‌کنیم که شعار حفاظت از میراث فرهنگی مدام بر زبان دیپلمات‌ها و رهبران سیاسی جاری است، اما در لحظه‌ بحران، همین نهادها به تماشاگر خاموش و بی اعتنا بدل خواهد شد. تخریب یک بازار تاریخی در حلب یا یک مسجد در صنعا، باید برایمان به اندازه ویرانی میدان نقش جهان دردآور باشد؛ چراکه همه‌ این‌ها پاره‌ای از حافظه‌ جمعی بشریت‌اند. تا این مدت یادمان نرفته آثار تاریخی که در عراق توسط داعش ویران شد و جهان سکوت کرد.تهدید آثار تاریخی در اصفهان، فقطً تهدیدی علیه ایران نیست. این تهدید علیه آینده‌ فرهنگی نوع بشر است. هنگامی سازه‌ای که چند قرن از عمرش می‌گذرد، با موج انفجار ترک برمی‌دارد، چیزی بیشتر از آجر و ملات فرو می‌ریزد؛ آنچه ویران می‌شود، پیوند ما با تاریخ، هویت، و معنی زندگی‌مان است.جامعه جهانی باید بداند که ویرانی آثار تاریخی همان‌قدر هولناک است که ویرانی جان انسان‌ها. همان گونه که جان غیرنظامیان در هر جنگی باید نگه داری شود، میراث فرهنگی نیز نباید قربانی جاه‌طلبی‌های نظامی و سکوت سیاست‌مدارانه شود. اینک زمان آن است که یونسکو، سازمان ملل و نهادهای مسئول، از کلی‌گویی خارج شوند و با صدای بلند بایستند؛ پیش از آن‌که دیر شود.