خاطرات فراموش‌شده هم چنان بر تصمیم‌گیری‌های ما تأثیر می‌گذارند_اصفهانیا

دانشمندان در پژوهشی تازه دریافتند خاطرات فراموش‌شده هم چنان بر تصمیم‌گیری‌ها و انتخاب‌های ما تأثیر می‌گذارند. به گفتن دیگر، امکان پذیر فکر کنیم چیزی را برای نمی‌آوریم اما ردپایی از آن خاطره قسمت‌هایی از مغز را فعال می‌کند که با حافظه در ربط‌اند. به نظر می‌رسد همین فعالیت‌ها بر تصمیم‌گیری‌های ما تاثییر می‌گذارند.

حتی خاطراتی که آنها را فراموش کرده‌ایم نیز انگارً بر اعمال ما تاثییر می‌گذارند و این اتفاق می‌تواند اطلاعات بیشتری درمورد‌ چگونگی ذخیره آنها در مغز در اختیار ما بگذارد.

«نیک تورک-براون» از دانشگاه «ییل» که در این پژوهش وجود نداشته، می‌گوید: «مردم به روشای شهودی حافظه را چیزی می‌دانند که می‌توانند به یاد بیاورند و درمورد‌اش با حس سخن بزنند اما زیاد تر روزهای ما صرف نشستن و فکرکردن به قبل نمی‌شود. حافظه‌ ما زمان کارکردن، بچه‌داری یا خوش‌گذرانی تأثیر دائمی بر حرکت ما می‌گذارد. گمان می‌زنم ۹۵ درصد ذهن ما نهان و در بعد‌عرصه کار می‌کند.»

می‌توان تعریف‌های مختلفی از حافظه اراعه کرد. یکی از این تعریف‌ها بر پایه همان چیزی است که مردم گزارش خواهند داد، همانند به یاد آوردن این که دیشب چه غذایی خورده‌اند یا در جشن تولد هفت‌سالگی‌شان چه اتفاقی افتاد. روش دیگر الگویی پایدار یا مدار سلول‌ها و ارتباطات حاضر در مغز است که به آن «انگرام» حرف های می‌شود. انگرام مفهومی در علوم اعصاب و روان‌شناسی است که به ردپای فیزیکی یا زیستیِ حافظه در مغز اشاره دارد. به گفتن دیگر، انگرام تاثییر یا الگوی خاصی از فعالیت عصبی است که هنگامی چیزی را یاد می‌گیریم یا توانایی می‌کنیم، در مغز تشکیل می‌شود و همان الگو بعدها زمان یادآوری خاطره مجدد فعال می‌شود.

تعداد بسیاری از پژوهشگران بر این باور بودند که هنگامی چیزی را فراموش می‌کنیم، انگرام مربوط به آن خاطره ناپدید می‌شود. اما پژوهش روی موش‌ها نشان داد خاطرات فراموش‌شده می‌توانند باقی بمانند، فقط دیگر نمی‌توان آنها را آگاهانه به یاد آورد.

«تام ویلز» از دانشگاه «برن» سویٔیس و همکارانش برای بازدید این که خاطرات فراموش‌شده در مغز انسان نیز قابل‌شناسایی می باشند یا خیر، از ۴۰ نفر خواستند به‌شدت به ۹۶ جفت عکس نگاه کنند. این تصاویر ترکیبی از چهره انسان یا شی‌ئی همانند گیتار یا منگنه و… بودند.

سپس پژوهشگران از تصویربرداری تشدید مغناطیسی عملکردی با وضوح بالا (fMRI) منفعت گیری کردند تا فعالیت مغزی شرکت‌کنندگان را میانه آزمون‌هایی مشاهده کنند که در آنها از شرکت‌کنندگان پرسیده می‌شد ۲ عکس خاص را قبلاً جفت دیده‌اند یا خیر. این آزمون‌ها نزدیک به ۳۰ دقیقه و ۲۴ ساعت بعد از مشاهده تصاویر انجام شدند.

شرکت‌کنندگان این چنین اظهار می‌کردند به‌ خاطر می‌آورند آن ۲ عکس با هم یکسان بودند یا خیر. آنها این چنین می‌توانستند اظهار کنند در یکسان بودن تصاویر تردید دارند یا چیزی را اصلاً برای نمی‌آورند.

هنگامی شرکت‌کنندگان می‌انها گفتند چیزی را به یاد می‌آورند، در ۸۷ درصد موارد جفت درست را انتخاب می‌کردند (در هر ۲ نوبت آزمایش). آنهایی که می‌انها گفتند فراموش کرده‌اند کدام عکس با کدام عکس همراه بوده، نزدیک به نیمی از موارد را درست گمان زده بودند.

شرکت‌کنندگانی که مطمیٔن نبودند چیزی را به‌ خاطر دارند یا خیر، در ۵۷ درصد موارد بعد از ۳۰ دقیقه و در ۵۴ درصد اوقات بعد از ۲۴ ساعت جواب درست دادند. این که این نتایج اندکی فراتر گمان اتفاقی بوده، مشخص می کند این گروه امکان پذیر چیزی را به یاد آورده باشند.

هنگامی افراد جواب درست را در گمان‌های خود انتخاب می‌کردند، شبیه افرادی که واقعاً چیزی را به یاد آورده بودند، الگوهای مغزی شبیهی در ناحیه راست هیپوکامپ مغزشان دیده می‌شد. این نوشته مشخص می کند اثرات خاطرات فراموش‌شده باقی می‌ماند و ناخوداگاه بر انتخاب‌های ما تأثیر می‌گذارد.

در آزمایش‌هایی که ۲۴ ساعت سپس انجام شدند، تاثییر خاطراتی که افراد آنها را درست گمان زده بودند، درون هیپوکامپ باقی مانده می بود اما خاطراتی که افراد واقعاً به یاد می‌آوردند، در سراسر نیٔوکورتکس پخش شده بودند.

این تحقیق مشخص می کند امکان پذیر بین حافظه‌ای که ما آگاهانه به آن دسترسی داریم و تاثییر باقی‌مانده آن خاطره در مغز تفاوت وجود داشته باشد. درحقیقت نمایشی زیاد شوق‌انگیز از راه‌های ظریف، خودکار و گسترده‌ای است که حافظه در هیپوکامپ می‌تواند به پشتیبانی خاطرات فراموش‌شده بر حرکت ما تأثیر بگذارد.

به‌این‌ترتیب، دانشمندان باور دارند برخی خاطره‌ها لزوماً نیازی به بازیابی آگاهانه ندارند تا بتوانند بعدها بر حرکت ما تاثییر بگذارند. امکان پذیر ردپایی از حافظه وجود داشته باشد که به اندازه‌ای قوی باشد که بدون آگاهی ما بر رفتارمان تأثیر بگذارد. اتفاق‌ای به نام «Priming» وجود دارد که در آن دیدن یا شنیدن چیزی می‌تواند علتشود ما عکس العمل خاصی نشان دهیم بدون این که بدانیم چرا. به گفتن دیگر، پرایمینگ یا تاثییر پیش‌عرصه یکی از مفاهیم دلنشین در روان‌شناسی شناختی است که به تأثیر ناهشیارِ محرک‌های قبلی بر حرکت یا فهمیدن جاری اشاره دارد. به پشتیبانی این پژوهش تازه دانشمندان باور دارند با دقت بیشتری می‌توان این اتفاق را گفت.

این چنین بخوانید: مغز چطور توانایی یک اتفاق را به حس تبدیل می‌کند؟