چه کشوری بهترین هواگردهای نظامی را دارد؟_اصفهانیا

کدام سرزمین واقعاً گسترش یافتهترین هواگردهای نظامی جهان را دارد؟ جواب می‌تواند ساده باشد، اما بار ژئوپولیتیکی عظیمی دارد چون قوت هوایی در جنگ‌های مدرن زیاد تر تعیین‌کننده است. توانایی یک سرزمین در بکارگیری جنگنده‌های پیشرفته، بمب‌افکن‌ها، ابزارهای ترابری هوایی و هلیکوپترها تعیین می‌کند که تا چه اندازه می‌تواند سریع به مشکلاتها جواب دهد، از متحدانش دفاع کند و قوت خود را در سراسر جهان به نمایش بگذارد. هواگردهای نظامی تنها ماشین‌هایی کاربردی نیستند؛ آن‌ها نماد بازدارندگی، پرستیژ و نفوذ جهانی می باشند.

از آخر جنگ جهانی دوم، ایالات متحده به‌طور مدام برای پیش بودن از رقیب ها در فناوری نظامی اندوخته‌گذاری کرده است، و حوزه هوانوردی نیز از این قاعده استثنا نیست. از گسترش نخستین بمب‌افکن پنهانکار جهان تا تشکیل زیاد محبوب‌ترین جنگنده نسل پنجم برای خریداران خارجی، آمریکا خود را به‌گفتن رهبر بی‌رقیب آسمان‌ها ثابت کرده است. این مقاله بازدید می‌کند که چرا آمریکا هم چنان این گفتن را در اختیار دارد، کدام دسته‌های هواگرد بیشترین اهمیت را دارند، نیروی هوایی این سرزمین در قیاس با کشورهای دیگر چه امکاناتی دارد، چه استثناهایی وجود داشته، و آینده امکان پذیر چه چیزی را در این حوزه تحول دهد.

بعد، جواب مختصر؟ نیروی هوایی ایالات متحده (USAF)، همراه با نیروی دریایی، هوانیروز ارتش این سرزمین، و یقیناً شاخه‌های هوانوردی تفنگداران دریایی آمریکا، بزرگ‌ترین، گسترش یافتهترین و جنگ آزموده‌ترین ناوگان هواگردها را فرماندهی می‌کند. از جنگنده‌های پنهانکار همانند F-22 Raptor و F-35 Lightning II تا هواگردهای ترابری توانمندی همانند C-17 Globemaster III، بمب‌افکن‌های فوق پیشرفته پنهانکار همانند B-2 Spirit و B-21 Raider، و هلیکوپترهای سنگین‌بر همانند CH-47 Chinook، ایالات متحده در هر دسته مهم برتری دارد. این برتری فقط در تعداد این هواگردها محدود نبوده بلکه درمورد فناوری، آمادگی، و دهه‌ها اصلاح مستمر نیز هست.

چرا ایالات متحده گسترش یافتهترین هواگردها را دارد؟

ایالات متحده اکنون بیشتر از ۱۳,۰۰۰ هواگرد فعال در سراسر شاخه‌های نیروی هوایی، نیروی دریایی، تفنگداران دریایی و هوانیروز ارتش این سرزمین دارد. این ناوگان به‌مراتب بزرگ‌ترین و متنوع‌ترین ناوگان هوایی در جهان است. مطابق آمار Statista و World Directory of Modern Military Aircraftِ، نیروی هوایی ایالات متحده به‌تنهایی بیشتر از ۵,۰۰۰ هواگرد دارد، شامل بمب‌افکن‌های استراتژیک، هواپیماهای سوخت‌رسان، هواگردهای ترابری، و بزرگ‌ترین ناوگان جنگنده‌های نسل پنجم پنهانکار. در همین حال، نیروی دریایی ایالات متحده می‌تواند به ناوگانی ۲,۵۰۰ فروندی افتخار کند که تقریباً ۵۰۰ فروند آن‌ها جنگنده‌های جت می باشند؛ و قسمت هوانیروز ارتش ایالات متحده دومین ناوگان بزرگ هواگردهای نظامی در جهان از نظر تعداد کلی را به خود تعلق می‌دهد، با نزدیک به ۴,۳۰۰ هواگرد و بزرگ‌ترین ناوگان هلیکوپتر در جهان (نزدیک به ۴,۰۰۰ فروند).

هیچ کشوری در این عرصه نمی‌تواند با ایالات متحده رقابت کند: کل ناوگان هوایی روسیه مطابق داده‌های FlightGlobal نزدیک به ۴,۲۰۰ فروند و چین نزدیک به ۳,۲۰۰ فروند است.

فناوری عامل تعیین‌کننده فرد دیگر در برتری آمریکا است. ایالات متحده در دهه ۱۹۸۰ با F-117 Nighthawk پیشگام هوانوردی پنهانکار شد و بعداً بمب‌افکن پنهانکار B-2 Spirit را گسترش داد؛ هواگردی که هم چنان در سطح نهان‌کاری بی‌رقیب است. امروز، F-22 Raptor گسترش یافتهترین جنگنده برتری هوایی ساخته‌شده در تاریخ باقی مانده است. در همین زمان، F-35 Lightning II تنها جت چندمنظوره نسل پنجم تشکیل زیاد در جهان است که مطابق حرف های لاکهید مارتین به بیشتر از دوازده متحد آمریکا صادر شده است. در روبه رو، جنگنده پنهانکار J-20 چین تنها در تعداد محدودی داخل خدمت شده و ذخیره‌ای بین ۲۰۰ تا ۲۵۰ فروند دارد. در همین حال، مطابق گزارش BBC، جنگنده Su-57 روسیه در کمتر از ۲۵ فروند عملیاتی وجود دارد، با مجموع خواست ۷۶ فروند.

ترکیب تعداد و فناوری با استقرار جهانی همراه می‌شود. هواگردهای ایالات متحده از ۸۰۰ پایگاه نظامی در سراسر جهان عملیات انجام داده و دسترسی جهانی بی‌مانندی دارند. جنگنده‌ها، بمب‌افکن‌ها و هواگردهای ترابری آمریکایی می‌توانند به‌شدت در اروپا، خاورمیانه یا اقیانوس آرام مستقر شوند، در حالی که چین و روسیه عمدتاً در حوزه‌های منطقه‌ای خود فعالیت می‌کنند. این ظرفیت برای نمایش قوت، که توسط تانکرهای سوخت‌رسان هوایی همانند KC-135 و KC-46 حمایتمی‌شود، ضمانت می‌کند که قوت هوایی آمریکا نه‌تنها پیشرفته بلکه در عرصه جهانی همیشه حاضر است.

گسترش یافتهترین هواگردها بر پایه دسته‌بندی

جنگنده‌های رزمی

ناوگان جنگنده‌های رزمی، برتری هوایی و توان تهاجمی را تعریف می‌کند. F-22 Raptor دارای قابلیت سوپرکروز با شدت ماخ ۱.۸، سطح مقطع راداری پنهانکارانه معادل یک زنبور عسل، و رادار پیشرفته AN/APG-77 AESA است. در همین حال، F-35 Lightning II ترکیبی از قابلیت پنهانکاری، ادغام حسگرها و قابلیت‌های جنگ شبکه‌محور را اراعه می‌دهد که همان‌قدر که یک جنگنده است، آن را به یک ابررایانه پرنده تبدیل می‌کند. هواگردهای پشتیبان همانند F-15EX Eagle II و F/A-18E/F Super Hornet نیز ظرفیت چندمنظوره اثبات‌شده‌ای را فراهم می‌کنند.

هواپیماهای تهاجمی همانند A-10 Thunderbolt II افسانه‌ای، که به‌خاطر حمایتنزدیک هوایی با توپ GAU-8 Avenger و بدنه زرهی‌اش مشهور است، هم چنان در نقش‌های تهاجم زمینی غیرقابل جانشین باقی مانده‌اند. بمب‌افکن‌های استراتژیکی همانند B-2 Spirit و B-1B Lancer توانایی ایالات متحده برای نمایش قوت در سطح جهانی را گسترش خواهند داد و قادر به حمل مهمات متعارف و هسته‌ای در فواصل بین‌قاره‌ای می باشند. این ترکیب از جنگنده‌ها، هواپیماهای تهاجمی و بمب‌افکن‌ها ضمانت می‌کند که آمریکا برتری خود را هم در عملیات هوا‌به‌هوا و هم در عملیات هوا‌به‌زمین نگه داری کند.

هواپیماهای ترابری

ترابری استراتژیک و تاکتیکی از شاخصه‌های بارز برتری هوایی ارتش ایالات متحده می باشند. C-17 Globemaster III می‌تواند ۷۷,۱۱۰ کیلوگرم (۷۵ تن) محموله حمل کند و روی باندهای ناهموار با طول تنها ۱ کیلومتر فرود بیاید. C-5M Super Galaxy هم چنان یکی از بزرگ‌ترین هواپیماهای جهان است که توانایی حمل تانک‌های مهم میدان نبرد را در فواصل قاره‌‌ای دارد. برای ترابری تاکتیکی، C-130 Hercules چندمنظوره که از دهه ۱۹۵۰ در خدمت بوده است، در آمریکا غیرقابل جانشین باقی مانده است و بیشتر از ۲,۵۰۰ فروند آن تشکیل و در سراسر جهان منفعت گیری شده است.

هواپیماها و هلیکوپترهای کلیدی آمریکا بر پایه دسته‌بندی

هلیکوپترها

هلیکوپترها برتری ایالات متحده را تکمیل می‌کنند. UH-60 Black Hawk، که در نسخه‌ها و کاربردهای مختلفی از جست‌وجو و نجات (SAR) تا مأموریت‌های مخفی پنهانکار به کار می‌رود، هلیکوپتر چندمنظوره استاندارد بوده و به‌خاطر دوام و همه‌کاره بودنش مورد ستایش قرار گرفته است. ترابری سنگین این قسمت از هوانیروز ایالات متحده از طریق CH-47 Chinook فراهم می‌شود که قادر است تا ۱۰,۸۸۰ کیلوگرم (۱۰ تن) بار یا نیرو را به مناطق ناهموار منتقل کند. AH-64 Apache نقش‌های تهاجمی را پر می‌کند و عمدتاً مرگبارترین هلیکوپتر تهاجمی جهان در نظر گرفته می‌شود، با رادار Longbow و زرادخانه موشک‌های Hellfire.

چرا این هواگردها حیاتی محسوب خواهد شد؟

کارشناسان و علاقه‌مندان به هوانوردی به‌طور ثابت F-22 و F-35 را بهترین جنگنده‌های جهان رتبه‌بندی می‌کنند. مطابق ادعای نیروی هوایی ایالات متحده، F-22 با پنهانکاری بی‌رقیب، موتورهای رانش‌برداری و توانایی سوپرکروز در نبرد هوا‌به‌هوا ناکامی‌ناپذیر است. F-35 در حالی‌که کندتر است، به‌گفتن یک هواگرد چندمنظوره می‌درخشد. سیستم Distributed Aperture System (DAS) دید ۳۶۰ درجه به خلبانان می‌دهد، و توانمندیاش برای عمل به‌گفتن یک هاب حسگری هوابرد به آن اجازه می‌دهد تسلیحات دیگر هواگردها را هدایت کند.

برتری ترابری ارتش ایالات متحده نیز به همان اندازه آشکار است. C-17 در عملیات‌هایی نظامی در افغانستان تا مأموریت‌های بشردوستانه در هائیتی غیرقابل جانشین بوده است. توانایی‌ این هواپیمای ترابری برای فرود روی باندهای مختصر و بدون پوشش آسفالت، آن را بی‌بدیل کرده است. در همین حال، C-5M که بزرگ‌ترین هواپیمای ترابری ایالات متحده است، زیاد تر تجهیزات ارتش آمریکا را به میدان‌های نبرد منتقل کرده است.

هلیکوپترهایی همانند Apache چندین دفعه برتری خود را اثبات کرده‌اند. AH-64 در عراق، افغانستان و دیگر درگیری‌های کوچک داخل نبرد شده و رکوردهای انهدام قابل توجهی علیه تانک‌ها و اهداف شورشی را ثبت کرده است. رادار Longbow این هلیکوپتر می‌تواند به‌طور هم‌زمان ۱۲۸ مقصد را رهگیری کند، قابلیتی که بالگرد روسی Mi-28 Havoc تا این مدت در آمادگی عملیاتی فاقد آن است. در همین حال، Black Hawk با عملیات‌های چندمنظوره ایالات متحده مترادف شده و قابلیت مطمعن خود را در صحراها، جنگل‌ها و محیط‌های قطبی به اثبات رسانده است.

قیاس با دیگر نیروی‌های هوایی قوی

چین

گسترش یافتهترین جنگنده چین، Chengdu J-20 “Mighty Dragon”، نخستین هواگرد پنهانکار عملیاتی این سرزمین است. طول این جنگنده نزدیک به ۲۰.۳ متر (۶۶ فوت) بوده و حداکثر شدت گزارش‌شده‌اش نزدیک به ماخ ۲.۰ (۲,۴۵۰ کیلومتر بر ساعت) است. تعداد فروندهای مستقر شده این جنگنده چینی در حال افزایش بوده و برآورد می‌شود تا سال ۲۰۲۴ نزدیک به ۲۰۰ فروند آن در خدمت باشد. نسخه‌های جاری یا از موتورهای روسی AL-31F منفعت گیری می‌کنند یا از موتور بومی WS-10، اگرچه تحلیلگران تصریح می‌کنند که کارکرد سوپرکروز پایدار آن در قیاس با F-22 هم چنان محدود است. طراحی پنهانکار و آویونیک‌ J-20 هم چنان در حال تکامل‌اند، اما زیاد تر کارشناسان غربی برسی می‌کنند که نمایه راداری و ادغام حسگرهای آن تا این مدت از همتایان آمریکایی عقب‌تر است.

روسیه

Sukhoi Su-57 “Felon” قرار است جنگنده پرچمدار نسل پنجم روسیه باشد. با این حال، با کمتر از ۲۵ فروند عملیاتی تأییدشده، تأثیر آن هم چنان محدود است. ستون فقرات روسیه تا این مدت به جنگنده‌های پیشرفته نسل ۴.۵ همانند Su-35S متکی است که در نبردهای نزدیک زیاد مانورپذیر و قوی می باشند، اما برای پنهانکاری بهینه‌سازی نشده‌اند. ظرفیت ترابری هوایی روسیه نیز با محدودیت‌هایی روبه‌روست: ناوگان هواپیماهای Il-76 هم چنان به‌طور گسترده منفعت گیری می‌شود اما طراحی آن‌ها زیاد قدیمی است، و آینده Antonov An-124 Ruslan که در اصل به‌طور مشترک در اوکراین و روسیه در دوران شوروی ساخته می‌شد، هم چنان نامشخص است، موضوعی که استراتژی ترابری سنگین هوایی روسیه را پیچیده می‌کند.

داده‌های قیاس‌ای جنگنده‌ها

اروپا

اروپا چندین جنگنده پیشرفته در اختیار دارد، از جمله Eurofighter Typhoon محصول مشترک اتحادیه اروپا، جنگنده Dassault Rafale ساخت فرانسه و Saab Gripen-E سوئدی. این جنگنده‌ها طراحی‌های نسل ۴.۵ محسوب خواهد شد و در انعطاف‌پذیری چندمنظوره، قابلیت مطمعن و جذابیت صادراتی برتری قابل‌توجهی دارند. با این حال، هیچ‌یک ساختار کاملاً پنهانکاری ندارند و اندازه ناوگان آن‌ها در قیاس با دارایی نیروی هوایی و دریایی آمریکا کوچک‌تر است. این چنین، زیرساخت محدود پایگاه‌های جهانی، نمایش قوت کلی این کشورها را محدود می‌کند، حتی اگر در دسته‌های خود زیاد توانمند باقی بمانند.

استثناهایی بر برتری آمریکا

هواگردهای تهاجم زمینی

A-10 Thunderbolt II به‌خاطر قابلیت بقا و توپ سنگین GAU-8 Avenger در حمایتنزدیک هوایی مشهور است. با این حال، کشورهای دیگر رقبای سرسختی را به میدان آورده‌اند. نمونه بارز آن، Sukhoi Su-25 “Frogfoot” ساخت شوروی اسبق است. این هواگرد سریع تر از همتای آمریکایی بودوه، تعمیر و نگهداری ساده‌تری دارد و به‌طور گسترده‌ای صادر شده است. هر دو هواگرد هم چنان در نقش‌های تهاجم زمینی مورد قیمت باقی مانده‌اند و نشان خواهند داد که برتری آمریکا در همه حوزه‌های مأموریتی مطلق نیست.

ترابری‌ها و هلیکوپترها

در قسمت هلیکوپترها، Mil Mi-26 Halo هم چنان رکورد بزرگ‌ترین هلیکوپتر ترابری سنگین جهان را در اختیار دارد و قادر است ۲۰ تن بار حمل کند، چیزی نزدیک به دو برابر ظرفیت CH-47 Chinook آمریکایی. Mil Mi-24 Hind نیز به‌خاطر نقش ترکیبی خود به‌گفتن یک هلیکوپتر تهاجمی و ترابری سبک برجسته است، چرا که علاوه بر تسلیحات می‌تواند تا ۸ چترباز را نیز جابه‌جا کند. در همین حال، اروپا به‌شدت در Airbus A400M Atlas اندوخته‌گذاری کرده است؛ هواگردی که برد و ظرفیت بار بیشتری نسبت به C-130 Hercules آمریکا اراعه می‌دهد و آن را به جایگزینی دلنشین برای تعداد بسیاری از نیروهای هوایی متحدان این سرزمین تبدیل کرده است.

رقابت در پنهانکاری

پروژه‌های در حال اجرا نشان خواهند داد که رقیب ها هم چنان در حال نوآوری می باشند. Shenyang J-35 چین، به گفتن یک جنگنده پنهانکار ناوپایه که تا این مدت در حال آزمایش است، مقصد دارد توان هوانوردی دریایی این سرزمین را تحکیم کند. روسیه نیز با ادغام موشک‌های هایپرسونیک بر روی هواگردهایی همانند MiG-31K آزمایش‌هایی انجام داده است که پیشرفت‌های خاصی در توان تهاجمی این سرزمین را برجسته می‌کند. این مثالها نشان خواهند داد که اگرچه آمریکا برتری کلی را نگه داری کرده است، اما رقابت در حوزه‌های تخصصی هم چنان وجود دارد.

آسمان هم چنان در اختیار آمریکا است

بعد از بازدید دسته‌های جنگنده‌های رزمی، هواپیماهای ترابری و هلیکوپترها، و این چنین قیاس با همتایان جهانی، نتیجه روشن است: ایالات متحده گسترش یافتهترین ناوگان هواگردهای نظامی جهان را در اختیار دارد. از برتری در پنهانکاری با جنگنده‌هایی همانند F-22 و F-35، تا ظرفیت عظیم ترابری با C-17 Globemaster III و C-5M Super Galaxy، و هلیکوپترهای افسانه‌ای همانند Apache، آمریکا به‌طور مداوم استاندارد این حوزه را تعیین می‌کند. هیچ سرزمین فرد دیگر این چنین گستره‌ای از پلتفرم‌ها، استقرار جهانی، و نوآوری پایدار را در این سطح در اختیار ندارد.

اگرچه رقبایی همانند روسیه و چین به‌شدت در برنامه‌هایی همانند Su-57 و J-20 اندوخته‌گذاری کرده‌اند، اما این هواگردها هم چنان از نظر تعداد، بلوغ عملیاتی یا توانایی رزمی اثبات‌شده محدود می باشند. در همین حال، طراحی‌های آمریکایی به‌طور مداوم با ارتقاهای مدام، قابلیت‌های شبکه‌ای، و ابتکارات نسل بعدی همانند بمب‌افکن B-21 Raider و برنامه Next Generation Air Dominance (NGAD) تکامل می‌یابند. این استراتژی گسترش لایه‌ای ضمانت می‌کند که برتری هوانوردی نظامی آمریکا هم از نظر فناوری و هم از نظر عملیاتی نگه داری شود.

هنگامی به آینده نگاه کنیم، چالش‌ها بدون شک پدیدار خواهند شد چون رقبای آمریکا سامانه‌های هایپرسونیک، پهپادهای پیشرفته و پدافندهای هوایی یکپارچه را بهینه‌سازی می‌کنند. با این حال، بودجه عظیم دفاعی ایالات متحده، شبکه اتحادهای جهانی، و ظرفیت صنعتی این سرزمین، ابزارهایی در اختیارش قرار داده‌اند که هیچ سرزمین فرد دیگر اکنون در اختیار ندارد. به‌طور خلاصه، گسترش یافتهترین هواگردهای نظامی جهان متعلق به ایالات متحده می باشند، و آینده هوانوردی آن نیز به همان اندازه مقتدر به نظر می‌رسد.