بیست و ششمین روز ناسالم مهر، هوای کردآباد و قهجاورستان قرمز شد

بحران آلودگی هوا در کلانشهر اصفهان، سایه سنگین و ادامه‌دار خود را بر این شهر تاریخی انداخته است. با فرا رسیدن بیست و ششمین روز آلوده در مهرماه، حالت کیفیت هوا بار دیگر زنگ خطر جدی را به صدا درآورد و میانگین شاخص‌های آلودگی برای گروه‌های حساس ناسالم ثبت شد. این آمار در حالی انتشار می‌شود که در برخی نقاط، همانند قهجاورستان و کردآباد، شرایط از مرز ناسالم برای عموم نیز عبور کرده و داخل حالت «قرمز» شده است.

تداوم حالت «ناسالم» در پایتخت فرهنگی ایران

آمارها حالت دلواپس‌کننده‌ای را در خصوص کیفیت هوای اصفهان نشان خواهند داد. بر پایه داده‌های ۱۳ ایستگاه فعال سنجش، شاخص کیفیت هوای کلان‌شهر اصفهان در ۲۴ ساعت منتهی به ساعت هشت صبح روز دوشنبه بیست و هشتم مهرماه، با میانگین ۱۰۳ AQI در حالت ناسالم برای گروه‌های حساس قرار گرفت. این تداوم در آلودگی مشخص می کند که در یک ماه تازه، اصفهان برای بیشتر از ۲۰ روز، هوای ناسالم برای گروه‌های حساس یا ناسالم برای عموم را توانایی کرده است.

توزیع نابرابر آلودگی: کردآباد و قهجاورستان «قرمز» شدند

بازدید دقیق‌تر داده‌های سامانه برخط کنترل کیفیت هوای سازمان محیط‌زیست منطقه اصفهان مشخص می کند که تمرکز آلاینده‌ها در سطح کلانشهر یکسان نبوده و برخی مناطق شرایط زیاد حادتری دارند:

حالت «قرمز» و ناسالم برای عموم

در ایستگاه کردآباد با عدد ۱۶۰ AQI و این چنین شهر قهجاورستان، حالت قرمز و ناسالم برای عموم افراد جامعه ثبت شد. ثبت مکرر این حالت در ایستگاه‌هایی نظیر کردآباد در طول ماه مهر، شاهدی بر توزیع نابرابر و تمرکز آلایندگی در نقاط خاص شهری است.

حالت «ناسالم» برای گروه‌های حساس

ایستگاه‌های خیابان ۲۵ آبان با ۱۰۳، دانشگاه صنعتی ۱۳۷، خیابان رهنان ۱۰۴، سپاهان‌شهر ۱۰۲، خیابان فیض ۱۲۱ و خیابان میرزا طاهر ۱۰۷ AQI در حالت ناسالم برای گروه‌های حساس قرار گرفتند. این اعداد لزوم مراعات نکات بهداشتی و افت فعالیت‌های خارج از منزل را برای کودکان، سالمندان و بیماران قلبی و تنفسی پافشاری می‌کنند.

آلاینده مهم و سهم منبع های احتراقی

آلاینده غالب و تعیین‌کننده شاخص کیفیت هوا در اصفهان به‌طور معمول ذرات معلق کوچک‌تر از ۲.۵ میکرون ($PM_{2.5}$) بوده است. تمرکز بر این آلاینده نشان‌دهنده نقش کلیدی منبع های احتراقی و منبع های متحرک در تشکیل آلودگی شهر است.

دلایل مهم آلودگی: از سکون جوی تا فرسودگی ناوگان

آلودگی هوای اصفهان نتیجه ترکیب پیچیده‌ای از عوامل طبیعی، جغرافیایی و انسانی است که به‌اختصاصی در اغاز فصل پاییز و پایداری جوی، تاثییر خود را تشدید می‌کنند:

عوامل جوی و پیش‌بینی هواشناسی

کارشناس مسئول پیش‌بینی اداره کل هواشناسی اصفهان، مینا معتمدی، اظهار کرده است که تا آخر هفته، استقرار جوی به نسبت پایدار در سطح استان انتظار می‌رود. شرایط سکون و پایداری جوی و غبارآلودی هوا به اختصاصی در ساعات اولیه روز در مناطق مرکزی و صنعتی، شمال و شرق استان از عوامل مهم افت کیفیت هوا محسوب خواهد شد. آسمان امروز صاف در ساعات بعدازظهر افزایش ابر و وزش باد پیش‌بینی می‌شود و دمای هوای استان طی ۲۴ ساعت پیش رو بین یک تا دو درجه افت می‌یابد.

سهم ۷۶ درصدی منبع های متحرک

بر پایه آمار، ۷۶ درصد از سهم آلودگی هوای اصفهان، مستقیماً به منبع های متحرک شامل فرسودگی ناوگان حمل‌ونقل و ترافیک شهری تعلق دارد. این آمار مشخص می کند که مهم‌ترین راهکار برون‌رفت از بحران، در گروی نوسازی و مدیریت حمل‌ونقل عمومی است.

سختی آلایندگی صنایع بزرگ و بحران آب

سهم باقیمانده آلودگی ناشی از منبع های ساکن و صنعتی است. وجود بیشتر از ۱۰ درصد صنایع بزرگ سرزمین، ۷۰ درصد تشکیل فولاد و بیشتر از ۵۰ درصد تشکیل آجر در شعاع نزدیک کلانشهر، یک بار آلایندگی دائمی را بر شهر تحمیل می‌کند. علاوه بر این، خشکی زاینده‌رود و تالاب بین‌المللی گاوخونی، کانون‌های محلی گرد و غبار را تشکیل کرده‌اند که نشان‌دهنده ربط مستقیم بحران آلودگی هوا و بحران آب در اصفهان است.

چالش‌ها و راهکارهای برون‌رفت پایدار

با وجود تدوین برنامه‌هایی همانند سند جامع افت آلودگی هوا، اجرای مؤثر این برنامه‌ها با چالش‌های اساسی روبروست:

لزوم مدیریت یکپارچه و اعتبارات ملی

مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان، منصور شیشه‌فروش، پیشتر بر لزوم اجرای اقداماتی همانند خروج خودروهای فرسوده، گسترش حمل‌ونقل عمومی و عدم منفعت گیری از سوخت مازوت پافشاری کرده و حرف های است این موارد نیازمند اعتبارات ملی می باشند. نقص در مدیریت یکپارچه و نبوده است هماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی نیز کارایی عمل های را افت داده است.

تمرکز بر راهکارهای کلیدی

راهکار برون‌رفت پایدار از این حالت، نیازمند تمرکز بر نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی، جایگزینی مطرح‌های سنتی تردد با سیستم‌های پایش هوشمند، و اتخاذ تصمیمات جسورانه در سطح ملی است. این تصمیمات شامل ضمانت عدم منفعت گیری از سوخت‌های آلاینده همانند مازوت و اجرای برنامه‌های گسترش‌ای پایدار برای احیای حقابه تالاب گاوخونی و رودخانه زاینده‌رود برای جلوگیری از فعال‌سازی کانون‌های گرد و غبار است.