۳ منطقه قرمز، ۵۰٪ آلودگی شهر از کجاست؟

آخرین داده‌های کیفیت هوا در روز سه‌شنبه، مهرماه ۱۴۰۴، یک هشدار جدی دیگر را برای سلامت شهروندان نصف‌جهان صادر کرد. در حالی که شهرضا و مبارکه هوای «پاک» را توانایی کردند، رهنان با ۱۶۱، زینبیه با ۱۵۷ و پروین با ۱۶۷ AQI به منطقه «قرمز» و ناسالم برای عموم داخل شدند. اصفهان در مهرماه امسال ۲۷ روز آلوده را پشت سر گذاشته و دیگر نمی‌توان این بحران را تنها به اتفاق‌های طبیعی نسبت داد. «اصفهان امروز» در یک گزارش خبری عمیق، ریشه‌های مهم این آلودگی مزمن را بازدید می‌کند و مشخص می کند که چه نیروهایی پشت سنگین شدن نفس شهر نهفته‌اند.

۲۷ روز نفس‌تنگی: روایت آلودگی مزمن و بحرانی‌ترین مهر اصفهان

آلودگی هوا در اصفهان دیگر یک اتفاق فصلی نیست، بلکه یک مشکل مزمن ساختاری است که در پاییز ۱۴۰۴ به اوج خود رسید. داده‌های رسمی مشخص می کند که میانگین شاخص کیفیت هوا (AQI) در ماه مهر، با ثبت ۲۶ روز آلوده، نزدیک به ۱۰۸ واحد می بود؛ عددی که حالت شهر را در کل ماه در محدوده «ناسالم برای گروه‌های حساس» نگه داشت. در روز ۲۹ مهرماه، هرچند میانگین ۲۴ ساعته شهر ۸۹ AQI (قابل قبول) اظهار شد، اما پایداری جوی و غلظت آلاینده‌ها در ساعات اولیه روز و در مناطق خاص، شرایط را برای زندگی دشوار ساخت.

هواشناسی استان اصفهان، سکون و پایداری جوی را علت مهم تجمع آلاینده‌ها می‌داند، اما سهم منبع های آلاینده شهری و صنعتی در نگه داری و تشدید این حالت زیاد تعیین‌کننده است. آلاینده مهم اصفهان در مهرماه و سال‌های قبل، ذرات معلق ۲.۵ میکرونی  بوده است که ناشی از احتراق ناقص سوخت در وسایل نقلیه و صنایع بزرگ حوالی شهر محسوب می‌شود.

سهم منبع های آلودگی: صنعتی، حمل‌ونقلی و محیط‌زیستی

کارشناسان محیط زیست و مطالعات تخصصی، سه منبع عمده را برای آلودگی مزمن اصفهان شناسایی کرده‌اند:

پیامدهای جدی برای سلامت و محیط زیست

آلودگی هوا در اصفهان یک معضل جدی سلامت عمومی است. داده‌های پزشکی نشان خواهند داد که در روزهای با AQI بالای ۱۰۰، مقدار مراجعه بیماران تنفسی، قلبی و کودکان به مراکز درمانی بین ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش می‌یابد. ذرات ریز PM_2.5 قادر به نفوذ به ریه‌ها می باشند و با بیماری‌های مزمن نظیر سرطان ریه، آسم و بیماری‌های عروقی ربط مستقیم دارند.

از سپس زیست‌محیطی، استمرار این آلودگی جهت تخریب پوشش گیاهی حاشیه شهر، افت فتوسنتز و انباشت فلزات سنگین در خاک و منبع های آب زیرزمینی می‌شود. این پیامدها در طویل مدت چرخه سلامت اکوسیستم شهری را تهدید می‌کند.

کارکرد مطرح‌های قبل و پیش‌بینی فصول سرد

در طول دهه قبل مطرح‌هایی برای مقابله با آلودگی اجرا شده‌اند، از جمله خروج صنایع آلاینده (همانند آجرپزی‌ها)، گسترش ناوگان حمل‌ونقل عمومی، کنترل سوخت نیروگاه‌ها و نصب فیلتر و پایش برخط صنعتی. با این حال، به علت افتبودجه، ضعف نظارت و گستردگی اتفاق پایداری جوی، اثربخشی این مطرح‌ها با چالش مواجه بوده است.

پیش‌بینی هواشناسی: هواشناسی اصفهان هشدار داده است که با اغاز فصول سرد (آبان تا دی)، گمان تداوم پایداری و افزایش تعداد روزهای ناسالم تا مرز ۴۵ روز در فصل زمستان وجود دارد، مگر این که بارش‌های مؤثر به‌موقع اتفاق بیفتد.

جدول راهکارها: نجات نصف‌جهان از خفگی

کارشناسان برای بهبود حالت، مجموعه‌ای از راهکارهای مختصر‌زمان و طویل مدت را نظر می‌کنند:

بدون اصلاحات ساختاری، اصفهان در دهه آینده با بحران جدی‌تری مواجه خواهد شد. تنفس آسان در «نصف‌جهان» نیازمند همکاری جدی دولت، صنعت و آگاهی عمومی شهروندان برای افت منفعت گیری از خودروی شخصی است.