اصفهان، ابرقدرت خورشیدی ایران: از ۱۷ هزار نیروگاه خانگی تا راهبرد هوشمندانه بقا در ناترازی برق

اصفهان رکورددار تشکیل انرژی تجدیدپذیر است. این جمله خبری نیست، بلکه بیانیه رسمی داوود قاسمی، سخنگوی صنعت برق اصفهان است که مهر تأییدی بر پیشتازی این استان در فراهم انرژی پاک زد. قاسمی خبرداد: «این استان با ۳۲۰ مگاوات نیروگاه خورشیدی فعال و ۱۷ هزار نیروگاه پشت‌بامی، رکورددار تشکیل انرژی تجدیدپذیر در سرزمین است.» او افزود: «تنوع سبد تشکیل در کنار هوشمندسازی، بهینه‌سازی و مدیریت مصرف، راهبرد مهم شرکت برق منطقه اصفهان است.»

این اظهارات، در روزهایی که سایه ناترازی انرژی بر سر اقتصاد ایران سنگینی می‌کند، خبری درخشان محسوب می‌شود. چطور پایتخت تمدن ایران، نه با اتکا به سوخت‌های فسیلی، بلکه با هوشمندی و منفعت‌برداری از تابش سوزان خورشید، توانسته است به ستون مهم پایداری شبکه برق تبدیل شده و الگویی کم‌نظیر از شراکت مردمی در تشکیل انرژی اراعه دهد؟

اصفهان رکورددار تشکیل انرژی تجدیدپذیر: چرا ۳۲۰ مگاوات مهم است؟

استان اصفهان امروز با اظهار رسمی بیشترین ظرفیت نصب‌شده در حوزه خورشیدی، به طور قاطع گفتن «پیشتاز تشکیل انرژی تجدیدپذیر» ایران را از آن خود کرده است. ظرفیت فعال ۳۲۰ مگاواتی، اصفهان را بالاتر از دیگر استان‌های مستعد قرار داده و سهم حیاتی در سبد تشکیل برق ملی ایفا می‌کند. این دستاورد یک شبه اتفاق نیفتاده، بلکه محصول برنامه‌ریزی دقیق و منفعت گیری حداکثری از مزیت‌های اقلیمی است.

تحلیل و اهمیت آماری رکوردهای اصفهان:

1. ظرفیت پیشرو در سرزمین: بر پایه آمارهای حاضر، اصفهان با سهمی بالغ بر ۱۳ درصد از کل ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر سرزمین (تا آمارهای سال ۱۴۰۴)، قاطعانه پیشتاز است. ظرفیت فعال ۳۲۰ مگاواتی، نشان‌دهنده تحقق عملی پروژه‌های بزرگ مقیاس است.

آخرین و جدیدترین اخبار سیاسی ، اقتصادی ، اجتماعی ، کارگری ، ورزشی، حوادث و سلامتی ، استان اصفهان و ایران را در وب سایت اصفهانیا دنبال کنید

2. انقلاب پشت‌بامی و تشکیل غیرمتمرکز: نصب ۱۷ هزار نیروگاه خورشیدی پشت‌بامی یک دستاورد اجتماعی-اقتصادی بی‌نظیر است. این نوع تشکیل غیرمتمرکز، سختی را از روی شبکه توزیع در ساعات پیک مصرف برداشته، پایداری شبکه در شهرها را افزایش داده و شهروندان را به تولیدکننده فعال برق تبدیل کرده است. این نیروگاه‌ها، نویدبخش تحقق ظرفیت بالقوه ۱۵۰ هزار واحد مستعد در استان اصفهان می باشند.

3. رشد شتابان و اندوخته‌گذاری: نرخ رشد ظرفیت تجدیدپذیر در اصفهان طی سه سال تازه، نزدیک به ۴۷۳ درصد بوده است. این شتاب، نتیجه حمایتفعال قسمت خصوصی و سیاست‌های تشویقی وزارت نیرو برای خرید تضمینی برق است. شهرک‌های انرژی خورشیدی در مناطقی همانند نائین، اردستان و خور و بیابانک سهم مهمی در این رشد داشته‌اند.

راهبرد کلان: تنوع و هوشمندی برای بقا

سخنگوی صنعت برق اصرار می‌کند که گسترش نیروگاه‌های تجدیدپذیر، “مقرون به صرفه‌ترین عمل های” برای پشتیبانی به از بین بردن ناترازی برق است. در یک سرزمین همانند ایران که شرق آن مستعد نیروگاه بادی و مرکز، جنوب و غرب آن مستعد خورشیدی است، حرکت به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر یک الزام انکارناپذیر است.

او راهبرد اصفهان را در سه محور مهم تعریف می‌کند:

• تنوع سبد تشکیل: پرهیز از وابستگی صرف به سوخت‌های فسیلی و حتی یک منبع تجدیدپذیر خاص.

• هوشمندسازی شبکه: منفعت گیری از فناوری برای مدیریت لحظه‌ای مصرف و تشکیل.

• بهینه‌سازی و مدیریت مصرف: ارتقاء راندمان نیروگاه‌های حاضر و اصلاح الگوی مصرف.

هوشمندسازی و بهینه‌سازی: کلید مدیریت مصرف و راندمان بالا

تشکیل زیاد تر به تنهایی کافی نیست؛ پایداری شبکه در گرو مدیریت هوشمندانه و بهینه‌سازی منبع های حاضر است.

انقلاب هوشمندسازی شبکه توزیع

مطرح‌های هوشمندسازی شبکه در سه شرکت توزیع زیرنظر برق منطقه اصفهان (شامل توزیع شهرستان اصفهان، توزیع استان اصفهان و توزیع چهارمحال و بختیاری) با جدیت پیگیری می‌شود. این هوشمندسازی، زیرساخت ملزوم برای پذیرفتن برق تولیدی متناوب از نیروگاه‌های خورشیدی را فراهم کرده و ابزاری کلیدی برای مدیریت تقاضا است.

• نصب کنتورهای هوشمند و سامانه‌های محدودکننده مصرف (لیمیتر): مقصد این سامانه‌ها، کنترل دقیق مصرف، تشکیل عدل در توزیع و مدیریت بار شبکه در شرایط اضطراری است.

• مقابله قاطع با مصرف غیرمجاز: در ماه‌های تازه، مطرح جرم‌انگاری استخراج رمزارز با برق غیرمجاز توسط توانیر تهیه شد و در اصفهان تعداد بسیاری ماینر غیرمجاز شناسایی و به مراجع قضایی معارفه شدند. این عمل، گامی حیاتی در مدیریت تقاضای نهان و غیرقانونی است.

بهینه‌سازی نیروگاه‌های حرارتی: ظرفیت نهفته سیکل ترکیبی

سخنگوی صنعت برق اصفهان اشاره کرد که علاوه بر گسترش انرژی‌های نو، منفعت گیری از تجهیزات با راندمان بالاتر، روش دیگر افت ناترازی‌ها است.

“برآورد می‌شود که بتوان در سراسر سرزمین ۵ تا ۶ هزار مگاوات انرژی برق زیاد تر، بدون هرگونه مصرف سوخت اضافی و تنها با تبدیل نیروگاه‌های گازی معمولی به سیکل ترکیبی برای شبکه سراسری، فراهم کرد.”

این رقم، معادل چند برابر ظرفیت کل نیروگاه‌های تجدیدپذیر جاری سرزمین است و نشان‌دهنده یک پتانسیل عظیم و مقرون به صرفه برای افت ناترازی از طریق ارتقاء راندمان است. خروج تدریجی نیروگاه‌های قدیمی و جایگزینی آنها با فناوری‌های روز، یک برتری ملی محسوب می‌شود.

 رقابت در کویر: قیاس ظرفیت اصفهان با سرزمین و منطقه

به طور خلاصه روال رشد سالانه ظرفیت نصب‌شده انرژی تجدیدپذیر استان‌ها از ۱۴۰۲ تا ۱۴۰۴ به شرح جدول خلاصه زیر است (مقادیر تقریبی و بر مبنای درصد سالانه رشد و ظرفیت نهایی):

این داده‌ها نشان‌دهنده تمرکز قابل دقت در گسترش سریع تر انرژی خورشیدی در استان‌های مرکزی و جنوب سرزمین و رشد متوسط در استان‌های شمالی و غربی می‌باشد. این چنین اصرار بر گسترش زیرساخت‌های انتقال انرژی در سال‌های آتی برای نگه داری این روال رو به رشد اهمیت دارد.

 چالش‌ها و مانع ها گسترش: سد راه انرژی سبز

رشد پرشتاب اصفهان، نباید ما را از چالش‌های نهان که سد راه گسترش آتی می باشند، غافل سازد. گسترش گسترده انرژی‌های تجدیدپذیر، با وجود ظرفیت طبیعی بالا، با مانع ها ساختاری روبرو است:

1. چالش فراهم مالی و ریسک اندوخته‌گذاری:

   
   

   • هزینه اولیه بالا: اندوخته‌گذاری اولیه در نصب نیروگاه‌های خورشیدی و بادی نیازمند مبالغ هنگفتی است.

   • نوسانات اقتصادی: بی‌ثباتی نرخ ارز و تورم، ریسک اندوخته‌گذاری‌های طویل مدت را برای قسمت خصوصی افزایش می‌دهد.

2. محدودیت‌های زیرساختی:

   
   
   

3. چالش‌های قانونی و سیاستی:

   
   

   • عدم پایداری سیاست‌های تشویقی: نیاز به ضمانت خرید برق (FIT) با نرخ‌های پایدار و تعدیل‌شونده در دوره‌های طویل‌تر برای تشکیل امنیت خاطر در اندوخته‌گذاران.

   • تملک زمین: مشکلات حقوقی مربوط به تملک زمین‌های مناسب و مسائل مرتبط با منبع های طبیعی.

 راهکارها، برنامه‌های عمل و چشم‌انداز ۴۰۰ مگاواتی اصفهان

برای تسلط بر این مانع ها و ادامه مسیر پیشرو، چند عمل کلیدی مد نظر قرار گرفته است:

• تحکیم پشتیبانی‌های دولت: تدوین سیاست‌های حمایتی نیرومندتر شامل معافیت‌های مالیاتی گسترده‌تر، اراعه تسهیلات بانکی با نرخ ترجیحی و ضمانت خرید برق طویل زمان.

• گسترش زیرساخت‌های هوشمند: اندوخته‌گذاری در خطوط انتقال تازه و منفعت گیری از فناوری‌های نوین ذخیره‌سازی انرژی (ESS) برای حل مشکل ناپایداری تشکیل خورشیدی در شب.

• آموزش و توانمندسازی: گسترش زیرساخت‌های علمی و آموزشی برای پرورش نیروی انسانی متخصص در عرصه فناوری‌های نو و هوش مصنوعی.

• گسترش پشت‌بامی: منفعت گیری حداکثری از پتانسیل ۱۵۰ هزار واحد مستعد در استان برای گسترش پروژه‌های خانگی و تجاری خورشیدی.

• فرهنگ‌سازی مصرف: تشویق عمومی به بهبود الگوی مصرف و در نظر گرفتن عدل در مصرف توسط شرکت برق.

چشم‌انداز تثبیت قطب خورشیدی تا ۱۴۰۵

با دقت به اندوخته‌گذاری‌های تازه، انتظار می‌رود که ظرفیت تشکیل انرژی تجدیدپذیر در اصفهان تا آخر سال ۱۴۰۵ به نزدیک به ۴۰۰ مگاوات افزایش یابد. این رشد، اصفهان را به گفتن “قطب مهم انرژی خورشیدی ایران” تثبیت کرده و سهم قابل توجهی در اهداف ملی افت انتشار کردن گازهای گلخانه‌ای خواهد داشت.

مقصد ملی این است که تا سال ۱۴۱۰، حداقل ۱۰ درصد از کل برق تولیدی سرزمین از منبع های تجدیدپذیر فراهم شود. اصفهان با نگه داری و تحکیم این شتاب، نقشی حیاتی در تحقق این مقصد بزرگ ایفا خواهد کرد. گسترش انرژی‌های پاک نه تنها مزایای زیست‌محیطی دارد، بلکه رکن مهم برای دستیابی به اقتصاد سبز، گسترش پایدار منطقه‌ای و تشکیل اشتغال با دانش بالا خواهد می بود.