بازنگری در بافت تاریخی؛ چالشی برای هویت اصفهان

تاریخ اصفهان گویای فراز و نشیب‌های تعداد بسیاری در این شهر است. شهری که روزگاری در اوج شکوفایی بوده و فرهنگ و هنر آن در جهان زبانزد بوده است و روزگاری نیز آماج تاخت و تاز قرار گرفته و برای بی‌خردی حاکمان زمان، هنرش به تاراج رفته و بناهای باارزشش تخریب شده‌اند. آثاری که در وقتی به آن فخر می‌فروختند، رو به ویرانی گذاشتند.امروز تنها تاریخ اصفهان در بافتی نزدیک به ۲ هزار هکتار قرار گرفته است.

بافتی که سال‌ها است به گفتن تنها نبض میراث فرهنگی این شهر تپش دارد. اخیراً خبری مبنی بر بازنگری در محدوده بافت تاریخی اصفهان انتشار شده است، آن هم با این توجیه که این مناطق «دیگر قیمت تاریخی ندارند». نظریه‌ای که برای خارج کردن قسمت‌هایی از بافت تاریخی داده شده است.

تصمیمی که به منظور تسهیل نوسازی بافت‌های فرسوده و رونق ساخت‌وساز در شهر اتخاذ شده، اما احتمالا این تصمیم همان مقدار اندک از بافت تاریخی اصفهان را که برای آن مانده است، نیز به تیغ تخریب بسپارد و پهنه تاریخی آن را کم و کمتر کند. گسترش شهر و ساخت‌وسازهای بی‌حد در اصفهان در چند دهه تازه تأثیرات عمیقی بر بافت تاریخی این شهر گذاشته است. تغییراتی که علتشده برخی مناطق تاریخی این شهر، ویژگی‌های میراثی خود را از دست بدهند و دیگر چیزی از هویت مهم آن باقی نماند.

محدوده‌هایی که با مطرح‌های گوناگون بازسازی هر روز کوچک‌تر خواهد شد و نگرانی‌هایی برای آینده اصفهان تشکیل می‌کنند. این که چه مقدار از تصمیماتی که برای شهر گرفته خواهد شد، کارشناسی‌شده است و چه افرادی در میز تصمیم‌گیری برای بافت تاریخی اصفهان می‌نشینند و خروجی آن چیست، قضیه‌ای است که اکنون ذهن شهروندان را مشغول کرده و نگرانی‌هایی نیز در دل میراث‌دوستان اصفهان به وجود اورده است. آیا در این میز، کارشناسان میراث فرهنگی هم وجود دارند و آیا مطالعاتی بر روی این کار صورت گرفته است یا همانند تعداد بسیاری از بناهای تاریخی این شهر که بدون مجوز و بی‌هیچ کار کارشناسی تخریب شده‌اند، تصمیماتی به صرف گسترش شهر و رها شدن از چالش‌ها گرفته می‌شود که تا بحال نیز حل نشده‌اند؟

از نظر دیگر، این را هم باید در نظر داشت که حذف قسمت‌هایی از محدوده تاریخی می‌تواند جایگاه جهانی اصفهان را به خطر بیندازد. به این علت، مسئولان شهری باید با رویکردی کارشناسی و شراکت نهادهای مسئول، به خصوص میراث فرهنگی، به حفاظت و بازآفرینی پایدار بافت تاریخی بپردازند. آینده میراث اصفهان به این تصمیمات بستگی دارد و نیازمند دقت و دقت بیشتری است. بی‌توجهی به تاریخ و فرهنگ هر نقطه از این شهر در این تغییرات می‌تواند صدمه‌های جدی به هویت فرهنگی اصفهان داخل کند.

به این علت، برای نگه داری و صیانت از بافت تاریخی اصفهان، نیاز به رویکردی مدبرانه و همکاری نزدیک بین همه نهادهای ذی‌ربط حس می‌شود. در نهایت، نگه داری بافت تاریخی اصفهان و جلوگیری از پیامدهای ناگوار ناشی از بازنگری‌های غیرکارشناسی، نیازمند رویکردی جامع، مطالعات دقیق و همکاری بین نهادهای گوناگون است. نگه داری هویت فرهنگی و تاریخی این شهر نه‌تنها به سود آینده اصفهان، بلکه به سود نسل‌های بعدی نیز خواهد می بود.