ناترازی در صنعت لجستیک

تین نیوز | هومن پشنگیان* بر پایه شاخص های LPI که هرساله از سوی بانک جهانی اظهار می شود و کارکرد لجستیکی کشورها را اشکار می سازد، متأسفانه کارکرد ایران در صنعت لجستیک در سال ۲۰۲۳ رتبه ۱۲۳ را از بین ۱۳۸ سرزمین جهان به خود تعلق داده است. این عدد خود گویای ناترازی در صنعت لجستیک ایران و نشان دهنده آن است که بهینه سازی لجستیک در ایران در حد یک شعار باقی مانده است.       

از آنجاکه ایران کشوری دارای زیرساخت ها و ویژگی هایی از جمله قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم، دارا بودن مناطق آزاد و اختصاصی اقتصادی، همسایگی با ۱۳ سرزمین و اتصال زمینی و دریایی، دارا بودن ۲۵۰۰ کیلومتر مرز دریایی و ۶۵۰۰ کیلومتر مرز زمینی، قرار گرفتن در کریدورهای مهم ترانزیت بین الملل، قیمت پایین سوخت و انرژی و هزینه های پایین نیروی انسانی، دسترسی آسان به دریاهای آزاد و کشورهای خاورمیانه، منفعت مندی از متخصصان و طراحان مهندسی لجستیک در سرزمین و نیز برخورداری از زیرساخت های زیاد در حوزه حمل و نقل دریایی، هوایی و ریلی است، داشتن این چنین رتبه ای، حکایتگر ناترازی زیاد جدی در این عرصه است. اگرچه موضوعاتی همانند تحریم های بین المللی نیز در این عرصه اثرگذار بوده و افق آینده و استراتژی های ما را به موضوعات حاکمیتی و … گره زده است، اما ضعف سیاستگذاری های داخلی و تخصصی نیز بر این نوشته اثرگذار بوده و درصورت ادامه این روال، مشکلات بسیاری را برای اقتصاد و صنعت لجستیک سرزمین به بار می آورد. 

این درحالی است که برخی از کشورهای همسایه گسترش مسیرهای ترانزیت را اغاز کرده اند و این مسیرها در آینده با بخشی از مسیرهای ترانزیت ایران جانشین خواهد شد. از این رو اگر هم چنان غفلت کنیم به زودی شاهراه ترانزیتی ایران، قوت عمل خود را از دست خواهد داد. در این صورت قیمت افزوده ای که می توانیم در صنعت ترانزیت به دست بیاوریم از دست خواهد رفت و این یک زمان سوزی بزرگ است.   

ازآنجاکه تحریم ها شرایط برای ورود و ماندگاری اندوخته گذاران خارجی در ایران را دشوار کرده و اندوخته گذاران خارجی نیز تمایل چندانی به اندوخته گذاری در ایران ندارند، باید فضای انگیزشی و مسیر سبزی را برای اندوخته گذاران داخلی صنعت لجستیک تشکیل کرد تا اندوخته گذاری در زیرساخت های این صنعت گسترش یابد. یقیناً در این عرصه باید توانایی حوزه حمل و نقل بزرگ مقیاس را نیز مورد دقت قرار داد؛ چراکه متأسفانه شرکت های خصوصی که بعضاً در این حوزه اندوخته گذاری سنگین کردند با مشکلات بسیاری در سیاستگذاری و گسترش روبه رو شده، دستاورد و انتظار ملزوم را به دست نیاوردند و استراتژی های حوزه بزرگ مقیاس آنگونه که مورد نظر می بود اتفاق نیفتاد.

مسأله مهم این است که در شرایط جاریِ صنعت لجستیک، سرزمین باید از ظرفیت شرکت های توانمند لجستیک خصوصی برای مسایل ترانزینی منفعت مند شده و مسیرهای سبزی را برای اندوخته گذاران و فعالان این صنعت تشکیل کند.

یکی از مهم ترین شاخصه هایی که می تواند پارامتر رقابتی ایران در رقابت با دیگر کشورها باشد، افت هزینه و افت Transit Time یا زمان حمل، و تکمیل و گسترش برخی از زیرساخت های لجستیک است. باوجود داشتن کریدورهای ترانزیتی و ربط با کشورهای همسایه، به حداقل رساندن cost و قیمت همه شده خدمات و به حداقل رساندن زمان زمان فرآیند حمل، می تواند به معنی وجود بهتر ما در بازار بین المللی لجستیک باشد. به این علت باید سیاستگذاری منسجمی در این عرصه داشته باشیم و ارگان ها و متولیانی که در حوزه ترانزیت وجود دارد را نیز افت دهیم تا امکان برنامه ریزی و سیاستگذاری بهتر و درست تر وجود داشته باشد.

*فعال صنعت لجستیک