هنگامی اردوغان مجذوب شکوه نصف جهان شد

شهرزاد فلاح: اصفهان، شهری که از آن با لقب «نصف جهان» یاد می‌شود، مدام مقصدی محبوب برای علاقه‌مندان به تاریخ، هنر و معماری بوده است. این شهر نه‌تنها گردشگران عادی، بلکه شخصیت‌های برجسته‌ای از سراسر جهان را به خود جذب کرده است. یکی از این چهره‌های شناخته‌شده، رجب طیب اردوغان، شهردار زمان استانبول و رئیس‌جمهور جاری ترکیه می بود که نزدیک به بیست و هشت سال پیش، سفری الهام‌قسمت به اصفهان داشت؛ سفری که به حرف های نزدیکانش، تأثیر عمیقی بر نگاه شهری و فرهنگی او گذاشت.

اردوغان در وقتی که سکان مدیریت شهری استانبول را در دست داشت، به همراه هیئتی تخصصی، راهی ایران شد تا از الگوهای موفق طراحی شهری و زیباسازی فضاهای عمومی منفعت‌برداری کند. مقصد مهم این سفر، شهر تاریخی اصفهان می بود؛ شهری که با معماری فاخر اسلامی، بازارهای سنتی، مساجد باشکوه و فضاهای عمومی منحصربه‌فردش، مدام مورد تحسین جهانیان قرار داشته است.

او زمان ورود به میدان نقش‌جهان، یکی از بزرگ‌ترین میدان ها تاریخی جهان، شگفت‌زده شد. این میدان که میراثی درخشان از دوران صفویه و ثبت‌شده در فهرست جهانی یونسکو است، با زیبایی و نظم بی‌نظیر خود، اردوغان را مجذوب کرد. سوارشدن بر کالسکه‌ای سنتی در دل این میدان، برای او لحظه‌ای متفاوت و الهام‌قسمت می بود؛ آن‌چنان‌که از مشاوران خود خواست این توانایی را برای طراحی مراسمات رسمی شهر استانبول یادداشت کنند.

بازدید اردوغان به نقاط شاخص فرد دیگر از اصفهان نیز گسترش یافت. مسجدشاه، مسجد شیخ لطف‌الله، سردر قیصریه، و بازارهای سنتی، هر یک نمود‌هایی از ذوق، هنر و اصالت ایرانی بودند که تحسین او را برانگیختند. حتی سنگ‌فرش‌های میدان نقش‌جهان، برای او الهام‌قسمت شدند تا در طراحی خیابان‌های استانبول بازنگری کند.

اردوغان از بازار قیصریه، راسته مسگرها و کارگاه‌های قلم‌زنی، میناکاری و خاتم‌کاری نیز دیدن کرد و بادقت به ظرفیت این صنایع‌دستی در جذب گردشگر و گسترش فرهنگی -اقتصادی پرداخت. او باورداشت که احیای این چنین هنرهایی می‌تواند نه‌تنها اصالت، بلکه اقتصاد را نیز به شهرها بازگرداند.

در ادامه سفر، بازدید از عمارت چهل‌ستون، خیابان چهارباغ عباسی و زاینده‌رود – که در آن زمان آبی زلال و جاری داشت -، رنگ‌وبوی تازه‌ای به این توانایی افزود. بازدید از پل تاریخی خواجو، با فضایی شاعرانه و آرام، نقطهٔ فرد دیگر می بود که در ذهن اردوغان به‌گفتن سمبلی از تلاقی تاریخ و زیبایی ثبت شد.

او شب را در یکی از اتاق‌های سنتی هتل عباسی گذراند؛ هتلی با معماری اصیل ایرانی که خود بازتابی از شکوه قبل و هنر معماری ایرانی می بود.

اما تأثیرات این سفر به‌محض برگشت به آخر نرسید. تنها یک روز بعد از برگشت، اردوغان عمل به اجرایی‌کردن ایده‌هایی کرد که در اصفهان جرقه زده بودند. طراحی کالسکه‌هایی اختصاصی برای مراسمات رسمی، اجرای پروژه‌های سنگ‌فرش خیابان‌ها، نوسازی مبلمان شهری، سامان‌دهی بازارهای سنتی و تحکیم صنایع‌دستی استانبول، همه انها از جمله عمل های الهام‌گرفته از این سفر بودند.

هرچند سفر اردوغان به اصفهان تنها یکی از مجموعه بازدیدهای او از شهرهای تاریخی جهان چون لندن و شهرهای اروپایی می بود، اما بدون تردید، تأثیری که اصفهان با معماری باشکوه و روح هنری‌اش بر ذهن و ذوق او گذاشت، جایگاهی یگانه و ماندگار داشت.