آرتروز چیست؟ | علائم، علل، درمان و راه حلهای پیشگیری

تحریریه اصفهان:  درد مفاصل یکی از آن دردهایی است که بعضی اوقات بی‌هوا می‌آید و اگر به آن بی‌توجهی شود، بی‌صدا ولی ماندگار می‌شود. زیاد‌ها فکر می‌کنند که آرتروز، بیماری مخصوص سالمندان است، اما حقیقت این است که این اختلال مفصلی می‌تواند در هر سنی سراغ‌مان بیاید. سبک زندگی کم‌تحرک، اضافه وزن یا حتی یک صدمه قدیمی ورزشی، می‌تواند عرصه‌ساز آرتروز باشد. در ادامه این گزارش، همه چیز را درمورد آرتروز، علائم، دلایل، راه‌های تشخیص و درمان آن با زبانی ساده بازدید می‌کنیم.

آرتروز چیست؟

آرتروز یا استئوآرتریت، یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن مفصلی است که در آن، غضروف انتهای استخوان‌ها به مرور زمان تحلیل می‌رود. این غضروف همانند یک بالشتک نرم بین استخوان‌ها عمل می‌کند و هنگامی صدمه ببیند یا نازک شود، حرکت استخوان‌ها روی یکدیگر با درد، خشکی و بعضی اوقات التهاب همراه می‌شود.

زیاد تر افرادی که به آرتروز مبتلا خواهد شد، آن را در مفاصلی همانند زانو، لگن، دست یا ستون فقرات توانایی می‌کنند.

انواع آرتروز

آرتروز تنها یک نوع ندارد و بسته به علت و محل درگیری، دسته‌بندی می‌شود:

• آرتروز اولیه: زیاد تر به علت کهولت سن و فرسایش طبیعی مفصل اتفاق می‌افتد.

• آرتروز ثانویه: ناشی از عواملی همانند صدمه‌دیدگی، شکستگی، بیماری‌های دیگر (همانند نقرس یا آرتریت روماتوئید) یا منفعت گیری بیش‌از‌حد از مفصل.

  آخرین و جدیدترین اخبار سیاسی ، اقتصادی ، اجتماعی ، کارگری ، ورزشی، حوادث و سلامتی ، استان اصفهان و ایران را در وب سایت اصفهانیا دنبال کنید

• آرتروز ناشی از بیماری‌های التهابی: همانند آرتریت روماتوئید، اسپوندیلیت آنکیلوزان یا آرتریت پسوریاتیک.

نشانه‌هایی که نباید نادیده گرفته شوند

تعداد بسیاری از بیماران در ابتدا درد خفیف مفصل را با خستگی نادرست می‌گیرند. اما علائمی که می‌توانند زنگ هشدار آرتروز باشند عبارت‌اند از:

• درد مفاصل زمان حرکت یا سپس از فعالیت

• خشکی مفصل به‌خصوص در صبح‌ها یا بعد از نشستن طویل

• افت دامنه حرکتی

• صدا دادن مفصل زمان حرکت (اصطلاحاً تق‌تق کردن)

• تورم یا حس گرمی در ناحیه مفصل

• تحول شکل مفصل در مرحله های پیشرفته

علت ابراز آرتروز چیست؟

چند عامل می‌تواند در ابراز یا تشدید آرتروز نقش داشته باشد:

• افزایش سن: بیشترین موارد آرتروز سپس از ۵۰ سالگی دیده می‌شود.

• جنسیت: خانم‌ها زیاد تر از آقایان در معرض ابتلا قرار دارند.

• چاقی: اضافه وزن سختی بسیاری به مفاصلی همانند زانو داخل می‌کند.

• صدمه‌های قبلی: همانند پارگی منیسک یا شکستگی مفصل

• ژنتیک: سابقه خانوادگی می‌تواند عرصه‌ساز باشد.

• سبک زندگی بی‌تحرک یا برعکس، سختی زیاد به مفاصل

چطور آرتروز تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص آرتروز زیاد تر با شرح حال بیمار و معاینه فیزیکی اغاز می‌شود. در ادامه، پزشک امکان پذیر از ابزارهای زیر برای قبول تشخیص منفعت گیری کند:

• عکس‌برداری ساده (X-ray): برای بازدید افت فاصله مفصلی یا مشاهده خارهای استخوانی

• MRI: در صورت نیاز به مشاهده دقیق بافت نرم

• آزمایش خون: برای رد گمان بیماری‌هایی همانند روماتیسم مفصلی

• آسپیراسیون مفصل: برای بازدید مایع درون مفصل در شرایط خاص

آیا درمانی برای آرتروز وجود دارد؟

هرچند درمان قطعی برای آرتروز وجود ندارد، اما می‌توان با راه حلهایی جلوی پیشرفت بیماری را گرفت و درد و ناراحتی بیمار را افت داد:

درمان‌های غیردارویی:

• ورزش سبک و موثر: همانند شنا، پیاده‌روی، تمرینات کششی و تقویتی

• فیزیوتراپی: به بهبود دامنه حرکت و افت درد پشتیبانی می‌کند

• افت وزن: یکی از مؤثرترین راه حلها برای افت سختی بر مفاصل

• اصلاح سبک زندگی: همانند منفعت گیری از وسایل پشتیبانی حرکتی، تحول روش نشستن و بلند شدن

درمان‌های دارویی:

• داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) همانند ایبوپروفن یا ناپروکسن

• پمادهای موضعی ضد درد

• تزریق کورتون یا اسید هیالورونیک داخل مفصل در موارد شدیدتر

• مکمل‌هایی همانند گلوکوزامین و کندروئیتین (با اثربخشی نسبی)

درمان‌های جراحی:

• آرتروسکوپی: تمیز کردن مفصل

• استئوتومی: اصلاح زاویه استخوان

• معاوضه مفصل: در موارد زیاد پیشرفته و دردناک

تغذیه و نقش آن در کنترل آرتروز

اگرچه غذا درمان قطعی آرتروز نیست، اما برخی خوراکی‌ها می‌توانند التهاب را افت داده یا از تحلیل زیاد تر غضروف جلوگیری کنند:

مواد غذایی سودمند:

• ماهی‌های چرب (همانند سالمون)

• سبزیجات برگ‌سبز (همانند اسفناج)

• مغزها و دانه‌ها (گردو، تخم کتان)

• زردچوبه، زنجبیل، روغن زیتون

مواد غذایی زیان اور:

• گوشت‌های فرآوری‌شده

• غذاهای سرخ‌کردنی

• نوشیدنی‌های شیرین و گازدار

• قند و شکر اضافه

تفاوت آرتروز با آرتریت روماتوئید

آرتروز و آرتریت روماتوئید، هر دو علتدرد مفاصل خواهد شد ولی از نظر علت، شدت، و نحوه درمان تفاوت‌هایی دارند:

آیا می‌توان از آرتروز پیشگیری کرد؟

بله. مراعات چند اصل ساده می‌تواند خطر ابتلا را افت دهد:

• نگه داری وزن مناسب

• ورزش منظم بدون سختی بیش‌از‌حد

• پرهیز از صدمه‌های ورزشی یا مفصلی

• تغذیه سالم و ضدالتهاب

• عدم استعمال دخانیات و مصرف مشروبات الکلی

سوال‌های رایج درمورد آرتروز

۱. آیا آرتروز فقط مخصوص سالمندان است؟

خیر. هر فردی با شرایط خاصی همانند صدمه مفصلی، چاقی یا بیماری عرصه‌ای امکان پذیر دچار آن شود.

۲. آرتروز درمان دارد؟

درمان قطعی ندارد ولی با عمل های پزشکی، فیزیوتراپی و تحول سبک زندگی می‌توان علائم را افت داد.

۳. چه ورزشی برای آرتروز مناسب‌تر است؟

شنا، پیاده‌روی آرام، حرکات کششی و تمرینات تقویتی با نظر پزشک یا فیزیوتراپیست

۴. آیا مکمل‌ها واقعاً مؤثرند؟

برخی بیماران از مصرف مکمل‌هایی همانند گلوکوزامین و کندروئیتین رضایت دارند ولی تأثیر آن‌ها همیشه قطعی نیست.

سخن پایانی

آرتروز امکان پذیر مزمن و بعضی اوقات ناتوان‌کننده باشد، اما قرار نیست زندگی را از ما بگیرد. با شناخت زودهنگام علائم، مراجعه به پزشک، مراعات اصول ساده سبک زندگی و پرهیز از بی‌تحرکی می‌توان با این بیماری کنار آمد و کیفیت زندگی را نگه داری کرد. فراموش نکنید، پیشگیری همیشه ساده‌تر و کم‌هزینه‌تر از درمان است.