اگر بشر نابود شود، به گمان زیادً اختاپوس‌ها وارث تمدن انسان‌ها خواهند شد_اصفهانیا

دانشمندان با بازدید فسیل‌های کشف‌شده در سراسر جهان ادعا کرده‌اند که پنج انقراض بزرگ در تاریخ زمین به ثبت رسیده است که آخرین آنها نزدیک به ۶۵ میلیون سال پیش علتنابودی دایناسورها شد. پژوهشگران هشدار داده‌اند که انسان‌ها امکان پذیر در اغاز رقم زدن ششمین انقراض بزرگ باشند و از اختاپوس‌ها به‌گفتن موجوداتی یاد شده که با راه اندازی تمدن می‌توانند جانشین انسان‌ها در زمین شوند.

تا بحال در تحقیقات مختلفی به فعالیت‌های انسانی اشاره شده که علتصدمه برگشت‌ناپذیر به تنوع زیستی خواهد شد. مقاله‌ای در سال ۲۰۲۳ هشدار داده می بود که از بین رفتن زیستگاه‌ها و تغییرات اقلیمی حاصل از فعالیت بشر، روال انقراض را سریع تر کرده است.

مقاله‌ای دیگر در Nature پیش‌بینی می‌کند که اگر انتشار کردن گازهای گلخانه‌ای و جنگل‌زدایی کنترل نشود، تا سال ۲۰۸۰ امکان پذیر نیمی از گونه‌ها منقرض شوند.

در این بین، گمان انقراض ناگهانی انسان‌ها بر تاثییر جنگ هسته‌ای یا برخورد یک سیارک دیگر نیز وجود دارد. به این علت سؤالی که به‌وجود می‌آید این است که اگر انسان‌ها از بین بروند، چه طوری جای آنها را خواهد گرفت؟

«تیم کولسون»، زیست‌شناس دانشگاه آکسفورد، می‌گوید اختاپوس‌ها امکان پذیر وارثان غیرمنتظره تمدن روی زمین باشند. او با اشاره به تنوع بالای گونه‌های اختاپوس و زیست آنها در نواحی ساحلی و اعماق دریا، می‌گوید برخی گونه‌ها می‌توانند در گذر زمان تکامل یافته و زیستگاه‌های متنوعی را اشغال کنند. به حرف های او، اگر انسان‌ها دیگر اختاپوس‌ها را شکار نکنند، شانس این جانوران برای پیشرفت افزایش می‌یابد.

کولسون پافشاری می‌کند که هرچند این ایده در نگاه اول دور از انتظار به‌نظر می‌رسد، اما پیش‌تر هم گونه‌های دریایی از زمان انقراض گونه‌های خشکی منفعت گیری کرده و تکامل یافته‌اند. به‌حرف های «اندرو وایتن» از دانشگاه سنت اندروز، نیاکان پستاندار ما نیز بعد از نابودی دایناسورها به مرور به گونه غالب روی زمین تبدیل شدند.

نشانه‌هایی از هوش بالا در اختاپوس‌ها

اختاپوس‌ها همین اکنون هم نشانه‌هایی از هوش پیشرفته را ابراز داده‌اند: برخی در طبیعت از پوست نارگیل برای ساخت پناهگاه منفعت گیری می‌کنند و در محیط آزمایشگاهی نیز موفق به حل معمای هزارتو شده‌اند. حتی مواردی گزارش شده که اختاپوس‌ها از مخزن خود فرار کرده و به ملاقات اختاپوس‌های دیگر رفته‌اند.

به حرف های «اندی دابسون»، استاد بوم‌شناسی و زیست‌شناسی تکاملی در دانشگاه پرینستون، نوع هوشی که در اختاپوس‌ها دیده می‌شود با فهمیدن ما از هوش انسانی متفاوت است. او می‌گوید ساختار عصبی اختاپوس‌ها زیاد تر همانند یک مرکز عظیم پردازش داده عمل می‌کند و شباهت کمتری با مغز سنتی دارد. این جانوران دارای سامانه عصبی زیاد پیچیده‌ای می باشند که به پشتیبانی هشت اندام و دو چشم بزرگ، محیط اطراف را با دقت حس می‌کنند.

هرچند هوش بالا در گونه‌های دیگر نیز دیده شده است، اما کولسون می‌گوید که ویژگی «چیره‌دستی» (Dexterity) در اختاپوس‌ها یک مزیت کلیدی محسوب می‌شود. آنها با هشت بازوی خود توانایی بالایی در دستکاری اشیا دارند.

بزرگ‌ترین نقطه ضعف اختاپوس‌ها، تنها‌زی بودن آنها است و حتی در مواردی رفتارهای هم‌نوع‌خواری نیز در آنها دیده شده است. به حرف های «پیتر گادفری-اسمیت»، استاد تاریخ و فلسفه علم در دانشگاه سیدنی، این ویژگی‌ها به‌شدت مانع راه اندازی یک جامعه پایدار خواهد شد.

او توضیح می‌دهد که اختاپوس‌ها فرهنگ چندانی از والدین خود به ارث نمی‌برند؛ چراکه پدر و مادر تقریباً هیچ نقشی در پرورش فرزندان ایفا نمی‌کنند. دابسون نیز اشاره کرده که از آنجا که این تغییرات اجتماعی در ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون سال قبل در اختاپوس‌ها دیده نشده، دور از انتظار است به این زودی‌ها هم شکل بگیرد. بااین‌حال، مشاهداتی در دهه قبل نشان داده است که برخی گونه‌های اختاپوس‌ها از نظر اجتماعی بودن تفاوت‌هایی دارند و حتی در گروه‌های ده‌تایی یا زیاد تر زندگی می‌کنند.