نقش دیپلماسی منطقه‌ای، فناوری و مدیریت روانی بازار در خنثی‌سازی تحریم‌ها

اقتصاد ایران در چهار دهه قبل مدام تحت‌تأثیر تنش‌های خارجی و نوسانات داخلی، با آزمون‌های سختی مواجه بوده است. تحریم‌های ثانویه و یک‌جانبه آمریکا، ساختار اقتصادی و کانال‌های تعامل سرزمین با جهان را شکل داده‌اند و این شرایط، الزام اتخاذ رویکردهای نوین برای تشکیل تاب‌آوری اقتصادی را دوچندان کرده است. در دل همین مشکلاتها، ظرفیت‌های پنهانی چون فناوری‌های بومی و اندوخته‌های انسانی نخبه خود را نشان داده‌اند. استان اصفهان به‌گفتن یکی از قطب‌های صنعتی و فناورانه سرزمین، با استقرار بیشتر از ۱۰ هزار مجموعه صنعتی فعال و ۱۱ صنعت بزرگ خصوصی، مدام نقشی فراتر از مرزهای استانی ایفا کرده است. از دل توانایی اصفهان می‌توان دریافت که مسیر برون‌رفت از تنگناهای اقتصادی تنها با تکیه بر سه رکن اساسی مقدور است: اندوخته‌گذاری موثر، فناوری نوآورانه و دیپلماسی اقتصادی فعال.

از آزمون‌های دشوار تا سه‌گانه تاب‌آوری در اصفهان

در همین جهت، میزگرد تخصصی در اصفهان برگزار شد تا با تحلیل شرایط اقتصادی، مکانیسم‌های تاب‌آوری در سطح استان و سرزمین بازدید شود و همزمان، فعال شدن مکانیسم موسوم به ماشه (اسنپ‌بک) علیه ایران در مجامع بین‌المللی، الزام مدیریت هوشمندانه و داخلی این شرایط را یادآور شد.

استاندار اصفهان: جنگ روانی، صدمه‌زاتر از تحریم اقتصادی

استاندار اصفهان، مهدی جمالی نژاد، در این میزگرد با نگاهی تحلیلی به ابعاد تاب‌آوری اقتصادی، بزرگترین چالش را نه در نقص منبع های مالی، بلکه در مدیریت ضعیف فضای روانی بازار دانست.

استاندار اصفهان با اشاره به حالت ناپایدار اقتصادی اظهار کرد: «بیشترین صدمه‌هایی که امروز ناظر آن هستیم ناشی از همین حوزه است. متأسفانه در تعداد بسیاری از موارد، خبر‌رسانی دقیق و شفاف صورت نمی‌گیرد و همین خلأ عرصه‌ساز شایعه ها و تشکیل بی‌اعتمادی می‌شود.» وی پافشاری کرد که دشمنان به‌خوبی از ابزار مدیریت روانی بازار برای تشکیل التهاب منفعت می‌گیرند و این کار نیازمند اعتمادسازی، افزایش اندوخته اجتماعی و شفافیت در توزیع منبع های است.

مهدی جمالی نژاد افزود: «اصفهان دارای اندوخته‌های بزرگی در این عرصه است. شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان به‌گفتن یکی از نخستین و نیرومندترین مراکز علمی سرزمین، میزبان صدها شرکت دانش‌بنیان فعال است.» وی به سابقه استان در تأسیس دفتر مرکزی آیریس (IRIS) وابسته به یونسکو اشاره کرد و این جایگاه را کوچک ندانست.

او با اشاره به ظرفیت‌های کلان استان در حوزه‌های نوآورانه او گفت: «چندین دفعه پافشاری کرده‌ایم که در تعداد بسیاری از پروژه‌های فناورانه دنیا از جمله شهرهای هوشمند و متاورسی، رد پای متخصصان و نخبگان ایرانی دیده می‌شود.» وی پافشاری کرد که حمایتقوی از تشکیل ملی، موثر کردن فعالیت‌های فناورانه و حمایتساختاری می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در پیشرفت اقتصادی ایفا کند؛ به خصوص در حوزه‌هایی چون انرژی‌های پاک و هوش مصنوعی که می‌توانند در افت اثرات ناترازی انرژی پشتیبانی کنند.

استاندار اصفهان در عرصه اصلاح ساختارهای داخلی، خواستار بازنگری در نظام یارانه‌ای و مالیاتی شد و او گفت: «در برخی موارد، ساختارهای مالیاتی به جای حمایتاز تشکیل و فعالیت‌های مولد، مانع‌تراشی می‌کنند و این قضیه باید اصلاح شود.» وی این چنین به لزوم منفعت‌گیری از ظرفیت‌هایی چون بند خ ماده ۲۳ اشاره کرد که می‌تواند به تکمیل پروژه‌های نیمه‌همه استانی و ملی پشتیبانی شایانی کند.

مهدی جمالی نژاد در عرصه دیپلماسی اقتصادی نیز رویکردی منطقه‌ای را الزامی دانست و او گفت: «نگاه ما به جهان نباید تنها محدود به اروپا و آمریکا باشد… باید تلاش کرد روابط اقتصادی با همسایگان تحکیم شود، بلوک‌های تجاری منطقه‌ای شکل بگیرد و از پیمان‌های پولی دوجانبه، رمزارزها و سیستم‌های جانشین پرداخت بین‌المللی منفعت گرفت.»

او با اشاره به برنامه‌های اجرایی استان، بر دو محور مهم اندوخته‌گذاری و صادرات در «قاب اقتصادی» استان پافشاری کرد و او گفت: «صادرات برای اصفهان به‌قدری اهمیت دارد که به تعبیری «یا مرگ یا صادرات» توصیف شده است.» وی به اتفاقات مهم ایزینکس اشاره کرد که در آن بیشتر از ۱۴۰۰ مطرح اراعه و بعد از بازدید نهایی ۳۰۵ مطرح انتخاب شد و بیشتر از ۲۱۵ اندوخته‌گذار به‌طور رسمی برای ورود به پروژه‌ها اظهار آمادگی کردند. وی از نوآوری‌هایی همانند صدور مجوزهای بی‌نام برای تسریع اجرای مطرح‌ها خبر داد.

این مقام مسوول استانی در نهایت، به مشکلات محیط‌زیستی استان اشاره کرد و او گفت: «در شرایط جاری، تعداد بسیاری از صنایع با محدودیت‌های آب مواجه می باشند و تلاش بر این است که پروژه‌ها و صنایع با مصرف حداقلی آب یا حتی با استاندارد کربن صفر طراحی و تجهیز شوند… مدیریت صحیح منبع های آب، افزایش منفعت‌وری و گسترش صنایع کم‌آب، کلید عبور از چالش‌های آینده است.»

تحلیل نمایندگان: ماشه؛ نمایش سیاسی با خشاب خالی

در کنار او گفت و گو‌های داخلی، نمایندگان مجلس، مکانیسم ماشه را نه یک ضربه تازه، بلکه نمادی از استیصال فرد روبه رو دانستند.

نایب‌رئیس کمیسیون حقوقی مجلس، محمدتقی نقدعلی، با اشاره به او گفت و گو «مکانیزم ماشه» تصریح کرد: «این قضیه یک اشتباه در برجام می بود و ناشی از بی‌دقتی و اشراف نداشتن کارشناس رقم خورد… امروز نیز مکانیزم ماشه تحریم جدیدی بر ما تحمیل نمی‌کند، بلکه زیاد تر بار روانی دارد.» او گفت: «چاره کار به‌یقین ذلت، خضوع و تسلیم در روبه رو دشمنان نیست، چراکه خضوع در برابر آنان مقدمه تجزیه سرزمین و تسلط دشمنان بر امکانات ماست. این کار بدیهی است و راهکار، قوی شدن است.»

محمدتقی نقدعلی بر لزوم مدیریت فضای روانی پافشاری کرد و او گفت: «این فضای روانی باید با مدیریت صحیح منبع های، منفعت گیری از توان داخلی، افت تصدی‌گری‌های دولت، حذف ساختارهای زائد بودجه‌ای و صرفه‌جویی مدیریت شود.» وی پافشاری کرد که تعداد بسیاری از ساختارهای زائد هیچ خاصیتی ندارند و باید بودجه آن‌ها به معیشت مردم و تشکیل اشتغال تعلق اشکار کند.

عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس، احمد بخشایش، نیز این عمل را زیاد تر تحت سختی آمریکا به اروپا خواند و پافشاری کرد: «به‌نظر می‌رسد غربی‌ها تصمیم دارند در یک بازه شش‌ماهه فشارهایی تشکیل کنند. این فشارها نه مستقیماً بر موازنه نفتی و اقتصادی سرزمین، بلکه زیاد تر بر مباحث هسته‌ای متمرکز خواهد می بود.» وی، فعال‌سازی ماشه را نماد ضعف و فقدان ایده‌های تازه در غرب دانست.

احمد بخشایش به ابعاد متناظر عکس العمل ایران اشاره کرد و او گفت: «اولین عمل ایران افت سطح همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواهد می بود… ما عضو ان‌پی‌تی هستیم و باید تعهدات خود را مراعات کنیم، اما هنگامی فرد روبه رو خلاف توافق عمل کند ضرورتی ندارد همکاری در همان سطح قبل ادامه داشته باشد.» وی این چنین اشاره کرد که اگر غربی‌ها کشتی‌های ما را بازرسی کنند، ایران نیز عمل متناظر انجام خواهد داد. وی مقصد مهم غرب را التهاب کردن بازار طلا و ارز دانست و راهکار را توزیع کالابرگ برای اقشار ضعیف و فراهم چند کالای اساسی معارفه کرد تا معیشت مردم پایدار بماند.